Náttúrufræðingurinn - 1998, Síða 52

tók þóitt í stofnun Ferðafélags Akureyrar
og Sálarrannsóknafélagsins, var í stjórn
Rœktunarfélags Norðurlands, Norrœna
félagsins á Akureyri og Skógrœktarfélags
Eyfirðinga. Einnig starfaði hann lengi í
Frímúrarareglunni. Þá starfaði hann lengi
í Alþýðuflokknum, sat um nokkurn tíma í
bæjarstjórn Akureyrar og í stjórn Laxár-
virkjunar. Arið 1947 sat hann um skeið sem
varamaður á Alþingi. Auk þess var hann
lengi ritstjóri tímaritsins Heima er bezt, og
ritaði þá leiðara og ritfregnir í ritið nánast
í hverjum mánuði.
Steindór Steindórsson frá Hlöðum lést á
Akureyri þann 26. apríl 1997, tœpra 95 ára
að aldri, að eigin sögn elstur allra
íslenskra náttúrufrœðinga fyrr og síðar.
Og hver hefði átt að vita það betur en
einmitt Steindór sjálfur, sem skrifaði þykka
bók um fyrirrennara sína 18 að tölu, allt
frá Oddi Einarssyni biskupi til Guðmundar
G. Bárðarsonar jarðfrœðings. En fast á
hœla Steindóri kemur Ingólfur Davíðsson
grasafrœðingur, aðeins fimm mánuðum
yngri. Honum tókst aðfylla 95 árin og ríflega
það og hefurþvísamkvæmt þessu náð hœstum
aldri íslenskra náttúrufrœðinga.
Steindóri var sýndur margvíslegur sómi
fyrir störf sín. Hann var gerður að heiðurs-
doktor við Háskóla Islands og hann var
heiðursfélagi Hins íslenska náttúrufrœði-
félags.
Rannsúknir
En nú skal vikið aftur að viðfangsefnum
Steindórs á sviði grasafrœðinnar. Það
voru einkum þrjú svið sem Steindór lagði
stund á. I fyrsta lagi voru íslensku gróður-
samfélögin viðfangsefni hans, en þar var
hann brautryðjandi. Ritsmíðar hans á því
sviði voru mestar að umfangi innan
grasafrœðinnar. 1 öðru lagi var íslenska
flóran viðfangsefni hans, einkum út-
breiðsla plantnanna og einnig fann hann
nokkrar nýjar tegundir sem ekki höfðu
áður fundist í landinu. Þriðja megin-
verkefni hans var gróðursagan, einkum um
uppruna, innflutning og framvindu flór-
unnar í landinu.
Cróðurfélögin
Eins og áður var vikið að hófust rann-
sóknir Steindórs á vettvangi í Flóanum og
í Safamýri 1930-1931. Þar voru gróður-
breytingar, sem fylgdu breyttri grunn-
vatnsstöðu vegna áveitu og farvegs-
breytinga fljótanna á Suðurlandsundir-
lendinu, viðfangsefni hans. Strax árið
1931 hóf Steindór ferðir um hálendið með
þátttöku í leiðöngrum með Pálma Hannes-
syni rektor. Hann fór um Landmannaafrétt
við Fjallabaksleið nyrðri, Brúarörœfi og
Kringilsárrana, síðar um Snœfell, Eyja-
bakka og yfir í Víðidal í Lóni og að lokum
um Síðumannaafrétt og Lakagíga árið
1937. Auk þessara hálendisferða fór hann
um Melrakkasléttu 1934 og um svœðið
norðan við Isafjarðardjúp 1938.
Um flestar þessar rannsóknir skrifaði
hann ritgerðir jafnóðum og birti. Flest
meginritin voru birt á ensku, en einnig
birti hann rit á þýsku og dönsku auk
íslensku. I rannsóknum á íslenskum
gróðursamfélögum beitti Steindór aðferð-
um, kenndum við Raunkiœr, sem hann
hafði lœrt í námi sínu í Kaupmannahöfn.
M0lholm-Hansen, sem einnig var kennari
Steindórs, hafði áður beitt þessum að-
ferðum í rannsóknum sínum á Tvídœgru og
Arnarvatnsheiði fyrir 1930. Auk þess að
gera grein fyrir liverju svœði fyrir sig
safnaði Steindór smátt og smátt saman
gróðurmœlingatöflum víðsvegar af land-
inu úr mismunandi gróðurlendum og vann
úr þeim fiokkun og skilgreiningu íslenskra
gróðursamfélaga. Yfirlit yfir gróðursam-
félögin birti hann fyrst 1951, síðar i bók-
inni Gróður á Islandi 1964, í skrá yfir
íslensk gróðurhverfi 1973 og yfirliti í
tengslum við gróðurkortagerð 1980.
Þótt rannsóknir Steindórs spanni öll
helstu gróðursamfélög landsins, að undan-
skildum nokkrum samfélögum þar sem
mosar og fléttur eru ríkjandi, þá eru rit
hans um mýragróður og hálendisgróður
meiri að umfangi en annað. Um hálendis-
gróður Islands fjallar hann í einni bók í
ritröðinni Botany of lceland 1945 og í
ritgerðasafhi sem birtist í tímaritinu Flóru
1964-1966. Um mýragróður Islands birtist
130