Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 89

<
I
100
80
60
40
20
0
-20
-20
T2
L2
T4'
H6.
L5
T9
\L1
T8. L3
T1
T5.
T3*
• T6«
T7
20
L6
••
M1
H5.
.,10 M5 M11
M12 • • M7
H2. L7. M8;*H4#M9 •
M1°- B1 M6-M3^4#M2
*H3
H1
B2
40 60 80
Ás 1 - Axis 1
100
M4
120
5. mynd. Breytileiki í gróðuifari milli talningastöðva í Suður-Þingeyjarsýslu 1993
samk\’œmt niðurstöðum DECORANA-hnitunar. Stöðvarnar eru einkenndar á sama hátt og á
1. mynd. - The 36 count point sites ordinated with respect to weighted scores for vegeta-
tion variables for axis 1 and 2. The sites have the same codes as in Fig. 1.
raðar talningastöðvunum eftir fjórum mis-
munandi ásum. Ás 1 og ás 2 skýrðu 80% af
þeim breytileika sem hnitunin skýrði (59%
og 21%) og ásar 3 og 4 voru því ekki
notaðir frekar við þennan samanburð á
gróðurfari stöðvanna. Samkvæmt Hill
(1979a) skilja minnst 400 einingar að reiti
sem hafa engar sameiginlegar tegundir.
Gildin fyrir ás 1 og ás 2 spönnuðu 116 og
85 einingar, talningastöðvarnar raðast því
á tiltölulega þröngt bil miðað við það sem
mögulegt er. Þetta er viðbúið þar sem um
er að ræða lík svæði, þ.e. móa, og stór
hluti tegundanna er sameiginlegur. Því
líkara sem gróðurfar talningastöðvanna er
þeim mun nær hver annarri eru þær á línu-
ritinu. Dreifingin sem sést á 5. mynd sýnir
breytileikann í gagnasafninu miðað við ás
1 og ás 2. Talningastöðvarnar raðast flest-
ar á belti sem byrjar neðst á x-ásnum og
stígur upp til hægri; þær neðstu eru flestar
á Tjörnesi og þær efstu í Mývatnssveit.
Aðrar stöðvar raðast þar á rnilli í allgóðu
samræmi við landfræðilega legu (6. mynd).
Þrjár stöðvar eru fyrir ofan meginþyrping-
una; tvær þeirra (H5 og H6) voru í brött-
ustu heiðinni og sú þriðja (T2) var í mis-
hæðóttu landi með miklum snjódældum.
Þeir umhverfisþættir sem liggja að baki
gróðurfarsbreytileikanum eins og hann
greinist miðað við ás 1 virðast fyrst og
fremst tengjast veðurfarshallandanum frá
ströndinni inn í landið. Til þess bentlir
samræmi á milli hnitunar og landfræði-
legrar legu stöðvanna. Úti við ströndina er
úrkomu- og vindasamara og hafræn áhrif á
veðurfar meiri en innar í landinu. Þetta
sést ef við skoðum samhengi ógróins yfir-
borðs og hnitunarinnar. Þegar farið er
niður eftir ási 1 hækkar hlutfall ógróins
yfirborðs og það er hæst á stöðvum næst
ströndinni (6. mynd). Þessu er öfugt farið
um meðalhæð gróðurs. Annar þáttur sem
líklega hefur þýðingu ásamt veðurfari er
sauðfjárbeit. Samkvæmt munnlegum upp-
lýsingum Ólafs Arnalds hefur beitarþung-
inn verið mun meiri á Tjörnesi og lágheið-
unum en syðst á rannsóknasvæðinu. Ekki
er fyllilega ljóst hvað liggur að baki dreif-
ingu stöðva eftir ási 2. Mögulega tengist
þessi ás snjóþyngslum en til þess bendir
m.a. dreifing snjódældaplantna eins og
aðalbláberjalyngs og bláberjalyngs (7.
mynd).
Á 7. mynd a, b og c og í 3. töflu má sjá
tengsl ákveðinna plöntutegunda við niður-
87