Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 11

Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 11
birkitré hafa verið stráfelld á þessum slóðum, ekki samt að rótum, heldur hefur stofninn verið bútaður allt að mannhæð frá jörðu, svo að svæðið er yfir að líta sem væri það krökkt af vofum eða náhvítum, staurbeinum draugum, er hestar mínir voru í fyrstu dauðhræddir við og ramm- fælnir. Skógarhöggsmennirnir hafa ekki nennt að hafa fyrir því né viljað leggja það á sig að höggva hin stóru tré að rót- um en með því hafa þeir banað fjöl- mörgum rótarteinungum . . . Fyrstu tilraunir til skóg- og trjárœktar Skógrækt var næsta óþekkt hugtak hér á landi framan af öldum, en það mun hafa verið Páll lögmaður Vídalín sem fyrstur varð til þess að hvetja til viðhalds skóga og ræðir það í riti sínu „Um viðreisn Islands" árið 1699 en Skúli Magnússon landfógeti hóf fyrstu tilraunir hér með trjárækt um miðja 18. öld. Hann skrifaði leiðbeiningar um skógrækt í rit Lærdómslistafélagsins árið 1786. Ritgerðin hét „Um trévöxt á Islandi" og hefst á þessum orðum: Þegar neyðin hafði loksins þrýst fs- landi til að hugsa eitthvað til sjálfs sín, fóru menn strax að tala um viðar og timburekluna, hver næst og ásamt með fólksfæðinni er einn hinn stærsti og þyngsti skortur þessa lands . . . Þá var spurt hvort greni og furuskógar gætu eigi tekið gróðri og rækt á íslandi eins og i Noregi. Til að reyna þetta fengu menn 1752 forskrift frá Kóngsbergi og líka svo annað fræ seinna nokkrum sinnum frá Noregi. En sökum þess forskrift þessi var mjög svo ófullkomin, fræið ekki rétt meðfarið, og tilraunin jafnan öfugt gjörð í ótilhlýðilega jörðu, hefur við það svo lítið sem ekkert áunnist. Aðra heimild um tilraunir til rækt- unar grenis og furu hérlendis er að finna í pésa útgefnum í Hrappsey árið 1779 eftir Magnús Ketilsson sýslumann í Búðardal. Frásögn hans af þessari til- raun ber natni hans og trú slíkt vitni að menn hljóta að hrærast: Fyrir því ég nú af eigin reynslu veit að bæði fura og greni getur vaxið hér hjá oss, svo hefði ég átt að setja það með jreim fyrstu, en þar menn hingað til hafa efað að slíkur trjáviður gæti hjá oss timgast, jjar allar þær tilraunir sem þar með cru gerðar hafa mislukkast, þá hefi ég þar fyrir sett furu og greni seinast, svo sem óvissa ávexti. Mér eru þessir ávextir [ró alls ekki óvissir. Fyrir 4 árum, nefnilega árið 1773, fékk ég tvo grenitoppa hjá hans hável- borinheitum herra stiftamtmanni Thodal. Þar í fann ég nokkra kjarna, hverjum ég þó ekki sáði í kálgarði mínum eður í dýrkaða og rudda jörð, heldur uppi í milli nokkurra hárra kletta i brennandi móa og móti sólunni . . . Þennan stað uppi á milli klettanna valdi ég þar fyrir, að hann var nokkuð afsíðis og frá öllum yfirgangi. Af þeim fáu kjörnum sem ég sáði, uppkomu einasta tveir teinar, sem uxu mikið lítið jrað fyrsta sumar. Um veturinn eftir missti ég jaann annan, af því að hlákuvatnið hafði skolað burt jörðinni frá rótinni. Hinn mátti betur en var jjó nær yfirkominn um sumarið. Ég vissi ei af hverju, fyrr en ég fór að ihuga, að þar sem þessi planta vex í skógunum og fyrir utan alla konst, þar vex hún í skugga og þá hún fékk hann hjá mér, tímgast hún betur, [jó mikið lítið og langsamt fyrr en nú í ár. Það er að sönnu líklegt að þessi ávöxtur, eins og flestir aðrir, tímgist í fyrstunni seinlega, en jörðin hvar þessi planta stóð var og mikiö mögur. Eg hefi og hugsað að flytja hana annarsstaðar, en mér hefur jrótt of vænt um hana til þess að ég þyrði að voga og vor stiftamtmaður hefur ráðið mér til að Iáta hana standa kjurra. Nú í vor var, gróf ég kringum hana rennu, og lét [oar I nokkuð af gamalli kúamykju og svo hefi ég stundum vatnað henni, og hefur hún nú i tvo mánuði, nefnilega majo og julio, vaxið meira en á heilu sumri áður. 5
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.