Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1980, Síða 71

Náttúrufræðingurinn - 1980, Síða 71
Bréf til Náttúrufræðingsins Nefið á lundanum er hreinasta listaverk Með þessari yfirskrift er ekki fyrst og fremst átt við það hve lögun þess er óvenju tilkomumikil og litaskiptin aðdáunarverð. Hvort tveggja hefur án efa orðið til þess hve margir hafa valið honum veglegt nafn, eins og t. d. prófastur. Vera má, að kápan hans svarta og skjallahvíta hafi einnig vakið at- hygli og minnt á klæðaburð betri borgar- anna, sem löngum er litið til með lotningu og aðdáun. Það er heldur ekki ofsögum af því sagt hve lundinn ber sig vel, þegar hann stendur, beinn í baki og starir út í bláinn, eins og stjörnufræðingarnir, þótt hann velji fremur þann tímann, er sólin skín. Það mætti líka segja mér, að hann væri þess fullviss að enginn annar fugl í veröldinni geti státað af eins stæðilegu nefi og þar á ofan með eins frábærlega fögrum og vel völdum litum. Það væri heldur engin goðgá að ætla, að hann teldi sig hér um bil öruggan með heiðursvcrðlaunin, ef stofnað væri til feg- urðarsamkeppni á meðal fuglanna. Um slík verðlaun var þó ekki ætlun mín að eyða orðum, heldur var það áform nritt, að lýsa undrun minni og aðdáun á þessu veiðitæki hans, sem ég hygg að eigi fáa sína líka I öllum heiminum. Og þá er komið að því að reyna að færa rök að þessum orðum mínum. I Náttúrufræðingnum 44. árg., 1974, bls. 99—100, fór ég fram á að fá það upplýst hvernig lundinn fer að gónra mörg síli i nefið og koma með þau úr kafinu, til að færa ungunum. Eg var og er þess fullviss, að engir væru líklegri til að svala þeirri forvitni minni en þeir, er veitt hafa fæðuháttum lundans eftirtekt. En bráð er barnslundin og einnig hjá öldruðum mönnum. A síðast liðnu sumri fór ég þvi á stúfana og spurði nokkra menn, sem háfað höfðu lunda og jafnvel svo þús- undum skipti á einu sumri, og fékk hjá þeim margvíslegar upplýsingar og allar sam- hljóða, í meginatriðum. Sllkum heimildum frá sjónarvottum verður ekki á móti mælt. En hvernig lundinn fór að raða t. d. níu trönusílum á milli skoltanna og bæta því tiunda við, án þess að missa neitt af hinum, var stóra gátan, sem ekki hefur verið ráðin svo viðunandi sé. Eg bað þvi einn vin minn að góma jirjá lunda, sem örugglega væru komnir til ára sinna. Það gerði liann við fyrsta tækifæri. Ætlun min var að láta athuga nef þeirra rækilega og einnig tungur, þvi það gat ég ekki sjálfur, vegna sjóndepru. Eg fékk því aðstoð annarra augna og eig- endur þeirra voru líka ákaflega spenntir að reyna að ráða þessa gátu, enda sjálfir áhugamcnn við alla náttúruskoðun. Eftir mikið rýn, með stækkunarglerjum, margar vangaveltur og mörg orðaskipti, var niður- staðan þessi: Innan á efri skoltinum eru margir sam- liggjandi gaddar, sent allir hallast inn. Þeir virðast stærstir við munnvikin, en hverfa svo alveg þegar nálgast nefbroddinn. Svipaöa gadda er ekki að finna innan á neðra skolti. Á tungunni efst eru aftur á móti margir stifir hornkenndir broddar, sem allir vita í átt að kokinu. Lögun tungunnar og bygging virðist líka benda til þess, að hún sé miðstöðin í þessu merkilega og aðdáunarverða veiði- tæki. Það er ekkert vafamál, að hún er liöug og sveigjanleg og ótrúlega sterk, þegar á reynir. Ystu brúnir hennar eru hornkenndar og hún fellur eins vel að efri góm og verða Náttúrufræðingurinn, 50 (1), 1980 65 5
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.