Náttúrufræðingurinn - 1939, Síða 27

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 21
1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
er náð, en það er önnur sönnun fyrir því, að hún verður ekki að
stórbleikju. Þegar murtan er orðin um 5 vetra, þá er vaxtarskeiðið
á enda, hún er þá að komast á kynþroskaskeiðið.
Á 6. mynd er sýnt yfirlit yfir vaxtarhraða murtu, bleikju og
urriða eftir ritgjörð dr. Bjarna Sæmundssonar (Loc. cit.). Það sést
greinilega á myndinni, að þegar murtan er 4—5 ára, beygir vaxt-
arlína hennar niður og skilur við vaxtarlínu bleikjunnar. Murtan
er þá að nálgast kynþroska, og vextinum að mestu lokið. Alveg á
sama hátt beygir vaxtarlína bleikjunnar niður, út frá vaxtarlínu
urriðans, þegar hún'er 8—9 vetra, og væri mér þá nær að halda,
að hún næði kynþroska, en urriðinn.nokkru seinna, því að vaxtar-
lína hans heldur ennþá beint áfram. Samariburður á vaxtarhraða
bleikju oq murtu styður það því, að murtan sé sérstakt afbrigði.
3. Mataræði. Ef við berum saman mataræði murtunnar ann-
ars vegar og fullorðnu bleikjunnar hins vegar, þá skiptir þar í
tvö horn, eins og 8. tafla ber með sér. Á rannsóknastofunni í
Reykjavík voru rannsökuð 7 sýnishorn af bleikjumögum frá því í
september 1937, og 32 af murtumögum frá sama tíma. Meðalátu-
magnið í bleikjumögunum reyndist að vera 6.7 teningscentí-
metrar, en í murtumögunum 2.8. Úr bleikjumögunum voru talin
og ákvörðuð 400 dýr, dýrahlutar og plöntur, en úr murtumögun-
um 727. Aðferðina við þessar rannsóknir er ekki hægt að útskýra
hér, en árangurinn er eins og taflan ber með sér.
Allar þessar tölur tálcna fjölda-hlutfallið á milli þeirra ein-
staklinga í fæðunni, sem taldar voru. Það sést fyrst og fremst,
að því fráskildu, að í fæðu bleikjunnar voru 0.3% eggberar af
vatnsflóm (Ephippium af Daphnia longispina), er bókstaflega
ekkert sameigirilegt með mataræði murtu og bleikju. Og það er
jafnvel ennþá merkilegra, að bleikjan lifir eingöngu á botnfæðu,
en murtan á svifdýrum. Lang-þýðingarmesti hluti bleikjufæðunn-
ar eru lirfur toppmýsins (Chironomidae), sem lifa helzt á leðju-
kenndum botni, einkum á nokkru dýpi (helzt meira en 12 m: í
Euprofundal-beltínu). Þar næst koma svo blágrænþörungar (Cya-
nophyceae), og þetta tvennt er aðal-fæðan, ef telja á þör-
ungana með, sem fæðu. Þá er vottur af vatnsbobbum (Limnea
ovata) og vatnskeljum (Pisidium sp.) og svo þessir eggberar, sem
varla er hægt að telja og enga þýðingu hafa. Hjá murtunni ber
á hinn bóginn langmest á eggberunum, en í annari röð koma egg
úr vatnsflóm (Cladocera). Enda þótt langmest beri á þessu
tvennu að því er snertir fjölda einstaklinganna, þá munu þó vatns-