Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 40

34 NÁTTÚRUPRÆÐIlSIGURINN
<llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllll4l
kuldatímabil, sem þarf til að þroskinn verði stöðugur og jafn.
Það, að ólíkir þættir verka á vöxtinn og þroskann, gerir okkur
unnt að tala um eftirtaldar samstæður: 1) Hraður vöxtur, seinn
þroski, 2) seinn vöxtur, hraður þroski og 3) hraður vöxtur, hrað-
ur þroski.
Lysenko skiptir þroska jurtanna í fimm þroskaskeið, og af þeim
hefir hann rannsakað mjög nákvæmlega þau tvö, er mikilsverð-
ust eru við vorunina, nefnilega hið svonefnda vorunarskeið (jaro-
visationsstadium, thermostadium), og ljósskeiðið (photostadium).
Á fyrra skeiðinu, sem hitinn á mestan þátt í, hefst vöxtur fósturs-
ins. Tíminn, sem nauðsynlegur er til lúkningar þroska þessa skeiðs,
er mislangur, allt eftir eðli j urtanna og verkunum ytri aðstæðnanna.
Öll vorunin veltur á því, að menn þekki nákvæmlega, hvaða hiti
er hæfilegastur fyrir þetta skeið hjá hverri tegund og hverjum
stofni jurtanna, er vora skal. Eftir vorunarskeiðið kemur svo
ljósskeiðið, sem ljósmagnið verkar mest á. Sú ytri og innri eðlis-
breyting, er því fylgir, krefst hjá hinum svonefndu lcmgdagsjurt-
um, — þ. e. a. s. þeim jurtum, er þurfa hlutfallslega langan dag
til að geta borið blóm, t. d. vorkorn, baunir, — fyrst og fremst
langs dags eða allra helzt stöðugs ljóss, en hjá stuttdagsjurtum, —
þ. e. a. s. jurtum, sem aðeins bera blóm við hlutfallslega stuttan
dag, t. d. sojabaun, maís, dúrra, haustkorn (?) og tómatar, —
krefst ljósskeiðið stutts dags eða myrkurs.
Vorunin sjálf er álitin vera afleiðing af breytingum stig af stigi,
sem verka aðallega á frumur hins svonefnda vaxtarpunkts. Lys-
enko heldur því fram í ritum sínum, að þessar breytingar séu svo
djúptækar, að vorað útsæði geti ekki fengið aftur hina uppruna-
legu eiginleika sína, en aðrir vísindamenn hafa fundið, að röntgen-
geislar og sérstök geymsluskilyrði geta breytt því fyllilega aftur.
Ljubemenko heldur því fram, að allur þroskinn sé kominn undir
næringarskilyrðunum, þar eð þroskinn er undir áhrifum frá sprett-
unni og sprettan undir valdi næringarskilyrðanna. Túlkun hans
á voruninni er sem sagt öll á annan veg en Lysenkos.
Þessar fræðilegu kenningar um vorunina líta ef til vill út fyrir
að vera all-flóknar á sumum sviðum sínum, en því einfaldari eru
þær aðferðir, sem notaðar eru við hagkvæma nýtingu þeirra. Að-
ferðirnar við vorun korntegundanna eiga ýmislegt sameiginlegt,
sérstaklega hvað viðvíkur rofi hvíldartíma kornsins og upphafs
sprettunnar. En það er gert á þann veg, að venjulegt þurrt útsæði
(12—14 % vatnsmagn) er vætt með sem svarar 31—37 lítrum vatns