Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 14

8
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
fönn í hverri laut. Daginn eftir (hinn 14.) voru Hreppaf jöllin enn-
þá nærri alhvít til að sjá frá Laugarási, og hafði þó verið asahláka
um nóttina áður og þiðviðri mestan timann frá þvi á byldaginn, en
allur snjórinn var frá þeim degi.
Nokkur spjöll urðu á mannvirkjum í ofviðrinu. T. d, fauk slcúr
í Fjalli, og torf reif þar af lieyjum, en heyinu tókst að bjarga.
Einnig fauk þar bátur og mölbrotnaði. — Næsta veðurathugana-
stöð við ofanverða Hvítá er á Hæli í Gnúpverjahrepp. Þar var veður
hinn 11. nóv. sem hér segir:
Hitastig: kl. 8 5.0°, kl. 12 1.0° og kl. 17 1.0°. Vindátt og vind-
stig: kl. 8 A10, kl. 12 SA9 og kl. 17 S9. Regnskúrir voru ld. 8, en
snjókoma kl. 12 og kl. 17. Úrkoma frá ld. 8 til kl. 17 mældist 8 mm.
Á þeim bæjum, sem ég kom á fyrir ofan Árhraun, var Ilvítá
Iítill eða enginn gaumur gefinn ofviðrisdaginn, enda var mönnum
þar ókunnugt um þurrð hennar hið neðra, unz útvarpsfréttin kom
degi síðar. Minni hiáttar breyting á ánni — hækkun eða lækkun á
vatnsborðinu — gat því vel átt sér stað, án þess að hennar yrði
vart. Samt þóttust Auðsholtsmenn mega fullyrða, að aldrei hefði
þar orðið lægra í ánni þenna dag en undanfarna daga og daginn
eftir. — Þá ber og að gæla þess, að staðhættir, dýpt árinnar, breidd
og straumharka, ráða mjög miklu um það, hvort vatnsmagns-
breytingar gætir mikið eða lílið. T. d. sagði mér Einar Pálsson,
bankastjóri á Selfossi, að óvíst væri, hvorl hann hefði tekið eftir
nokkrum missmíðum á Ölusá, ef Iiann hefði aðeins séð hana neðan
við hrúna. En ofan við brúna bar mjög mikið á þurrðinni, eins
og þegar er sagt. Um Einar Pálsson, sem er einn af beztu heimild-
armönnum mínum um þurrðina í Ölfusá, er það mjög varleg full-
yrðing, að fáir myndu hafa veitt athygli þeirri breytingu á Ölfusá,
sem hann hefði ekki komið auga á. — Alls staðar fyrir ofan Ár-
hraun, þar sem bæir standa á bakka Hvítár, þannig að vel sést til
])ennar, hagar svo til, að vatnsmagnsbreytinga hlýtur að gæta
mildu minna en t. d. hjá Árhrauni og Selfossi. Má vel sjá þetta af
kortinu einu saman, en kemur þó enn betur fram, ef skoðaðir eru
staðhættirnir sjálfir.
Næstu daga eftir ofviðrið tóku menn eftir því á Iðu, i Auðsholti
og á Hömrum, að kraphrönn lá — a. m. k. sums staðar - uppi á
eyrum við ána og bar það með sér, að nokkuð hafði hækkað í
henni, á meðan krapinu skolaði þarna upp. Þessi hækkun hlýtur
að hafa átt sér stað í ofviðrinu 11. nóv. eða í mvrkri kvöldið og
nóttina eftir, að öðrum kosti hefðu menn elcki komizt hjá þvi að
taka eftir henni á næstu bæjum. Auk þess voru engin veðurskilyrði