Náttúrufræðingurinn - 1943, Side 32

166
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
vængjanna. Stclið er útþanið svo að afturbiún þess myndar næst-
um liálfliring, og yztu stélfjaðrirnar eru spenntar þvert út frá
fuglinum og eru talsverð l)il á milli þeirra og liinna stélfjaðranna.
Yztu stélfjaðrirnar vita því nokkurn veginn þvert fyrir vikuuum í
afturhrún vængjanna. Venjulegt vængjatak hættir, en í stað þess
koma snöggir kippir vængjanna, sem liægt er að sjá með berum
augum og vel er hægt að fylgjast með í kíki. Þetta eru vafalaust
vænghreyfingar þær, sem Naumann veitti eftirtekt, og talui vera
orsök hneggsins.
2. mynd. Hrossagaukur í hneggstellingum. Ljósmynd af fugl-
inum, sem Rohweder notaði við tilraunir sínar.
Meðan á fallinu eða steypifluginu stendur heyrist Iineggið, ekki
sem jafn, óslitinn tónn, heldur sem tónn, sem er ört rofinn af
reglubundnum, stuttum tónbilum. Og þessi tónbil, sem valda
tilringi tónsins, samsvara algerlega livað hraða eða fjölda snertir
vængkippum þeim, sem áður liefir verið minnzt á.
Hér liefir nú fyrirbrigðinu verið lýst eins og hver og einn getur
athugað það á lifandi fuglum úti í náttúrunni. Hins vegar er ekki
])ægt, undir slíkum kringumstæðum, að fylgjast til lilítar með
l)ví, hvernig hljóðið sjálft eða hneggið myndast, en slíkt er aftur
á móti liægt með tilraun. Meves gerði tilraun sína með einni fjöð-
ur, en til þess að slík tilraun sé fullkomin þarf auðvitað að gera
hana með heilum fugli, og það gerði Rohweder um aldamótin
síðustu.
Roliweder tók hrossagauk og lierli hann í hneggstellingum þeim,
sem lýst hefir verið hér að framan. Siðan framleiddi hann sterkan