Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1945, Page 6

Náttúrufræðingurinn - 1945, Page 6
1 18 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN það hefur svo mikið verað ritað og rætt, að eg fjölyrði ekki um það. Eg gat þess í uphafi, að Katla væri nafntogaðasta og umsvifamesta eldvarp á íslandi að Heklu einni undan skilinni. En sá er munur á þessum eldfjöllum, að Hekla spýr feykilegum hraunflóðum, en Kötlugosin verða undir jökli, og gosefnin, sem upp koma, breytast í ösku og vikur, en ægileg vatnsflóð losna úr læðingi og steypast með jakaflugi fram yfir láglendið til sævar. Nú á tímum munu eldgos hvergi eiga sér stað undir ís eða jökli nema hér á landi, og slíkir gos- staðir eru þó fáir. Auk Kcitlu eru fyrst og fremst Grímsvötn, sem sennilega liafa gosið tíðast allra eldvarpa hér á landi. Þá má telja Eyjafjallajökul og loks sjállan Oræfajökul. Hal'a þessar höfuðkempur gosið tvisvar sinnum hvor, svo sögur fari af. Við rannsóknir á eldvörpum undir jökli koma rnjög mörg atriði til greina fram yfir Jrað, sem gerist um venjuleg eldfjöll. í fyrsta lagi ber Jress að geta, að Jrað rná telja fullvíst, að mikið af föstu bergi þessa lands hafi í fyrndinni myndazt við eldsumbrot undir jöklum. Slík eldvörp, sem enn gjósa, eru Jrví eins konar safngripir eða kennslu- áhöld í sambandi við jarðfræðisögu landsins. Enn fremur eru víxl- verkanir milli elds og íss harla merkilegt rannsóknarefni, sem engan veginn hefur enn verið krufið til mergjar. Rannsóknir á Kötlugjá í Geschichte der islandischen Wulkane (Sögu ísl. eldfjalla), sem kom út í Kaupmannahöfn árið 1925, segir Þorvaldur Thoroddsen um Kötlugjá: „Um útlit Kötlu, staðhætti og jarðfræði vita menn ekkert svo teljandi sé, því að gígurinn fyllist ís milli gosanna. Þeir Eggert Olafsson og Bjarni Pálsson reyndu að komast Jiangað í ágúst- mánuði 1756. Gengu Jieir af Mælifellssandi upp skriðjökulinn að norðan, en urðu að hörfa aftur vegna óveðurs, er Jieir voru komnir suður á jökulhrygginn norðan Kötlugjár, og gátu ekkert séð frá sér. í ágúst 1874 gekk Englendingurinn W. L. Watts á suðurbungu Mýr- dalsjökuls. en sá ekkert nema skeifulagaða kvos í jökulinn, Jiar sem Katla átti að véraA Vorið 1919 gengu fjórir menn á Mýrdalsjökul til að athuga verks- ummerki eflir gosið haustið áður. Gengið á Mýrdalsjökul 1934 Sumarið 1934 gekk sá, er Jietta ritar, frá Eystri-Sólheimum upp með Klifandijökli svo langt sem gljúfrið nær, en síðan skáhallt yfir

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.