Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1952, Síða 38

Náttúrufræðingurinn - 1952, Síða 38
82 NÁTTÚRUF R/E ÐINGURINN heldur lina hellu, sem er þó mun fastari fyrir en ægissandurinn und- ir henni. Efsta lagið, VI. á 2. mynd, er sjálf rauðamölin, gosgjallið, sem er aðalefni Rauðhóls (merkt II. á 1. mynd). Þess má geta, að víða í gryfjunni, þar sem grafið hefur verið niður á barnamoldina, vantar lögin III., IV. og V. á rnilli hennar og gjalls- ins. Svo er t. d. í stálinu, sem sýnt er á 1. mynd. Rauðhólslögin finn- ast hvergi öll í einu stáli í malargryfjunni, en sneiðarnar tvær, sem sýndar eru á 1. og 2. mynd uppfylla hvor aðra. Lega ægissandsins yfir barnamoldinni sýnir, að sjávarborð hefur hækkað upp í a. m. k. 15 m hæð yfir núv. sjávarmál, eftir að barna- moldin hafði myndazt (í aðeins um 10 m hæð). Eins og sýnt var fram á í fyrri greininni, ber fána sandlagsins með sér, að sjórinn, sem hún lifði í, var ekki öllu kaldari en Faxaflói er nú, fremur nokkru hlýrri. Hin mikla mergð kísilþörunga — og þ. á m. eindregið bórealar tegundir (sjá viðauka) — auk annarra gróður- leifa í liinu ósalta vatni eða tjörn, sem þarna var fyrir, sannar enn fremur, að ísöldin var liðin og loftslag orðið milt, áður en sjór gekk á land. Hér skal nú til samanburðar við sandlagið í Rauðhól minnzt lítil- lega á aðrar sjávarminjar hér á landi. Það er löngu sannað, að sjór gekk inn yfir mestallt undirlendi ís- lands í lok ísaldar og lá þar einnig löngu síðar, eftir að hann var fullhlýnaður. Efstu mörk þeirra sjávarflóða liggja í 32 m hæð vfir núverandi sjávarmál á Hvaleyrarholti fast norðan við Rauðhól og t. d. 43 m y. s. í Öskjuhlíð í Reykjavík (hvort tveggja samkv. athug- un Þorkels Þorkelssonar),* um 60 m í Ölfusi, 80—100 m í Borgar- firði (Guðm. G. B.)** og nál. 110 m austur í Hreppum.*** Hæðar- mismunurinn frá einum stað til annars er í samræmi við reynslu frá Noregi o. fl. löndum, sem jökull þakti: Miðbik lands lyftist meir en útnes, þegar jökulfarginu létti. í uppsveitum Árnessýslu er bersýnilegt, að sjórinn fylgdi jökul- röndinni fast eftir inn yfir allt láglendið, um leið og hún hörfaði til fjalls. Hrúðurkarlabrot í yngsta jökulruðningnum sanna, að jökull- * Þorkell Þorkelsson: Old Shore-Lines in Iceland and Isostasy. Greinar Vísindafélags íslendinga I„ 1. Rvík 1935. ** Guðmundur G. Bárðarson: Forhar sjdvarminjar við Borgarfjörð og HvalfjörO. Rit Vísindafélags íslendinga I. Akureyri 1923. *** Árnesinga saga I„ 1. Rvík 1943.

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.