Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1952, Síða 39

Náttúrufræðingurinn - 1952, Síða 39
MEIRA UM RAUÐHÓL 83 inn hefur þá endað í sjó, og stundum, er hann gekk fram í bili í fjör- kippunum, skóf hann upp botnleir sjávarins og ýtti saman í garð. Slíkur garður er ,,Búðaröðin“ í Gnúpverjahreppi. Hún er úr saman- böggluðum sjávarlögum undir jökulruðningi, og þar má finna hrúð- urkarlabrot um 90 m y. s. í sjávarleir frá þessum tímum eru annars yfirleitt fáar skeljar (nema hrúðuikarlar) og fundizt hafa einungis slíkar tegundir, sem geta lifað í köldum sjó. í hinu yngra sjávarseti undirlendisins finnst aftur á móti sums staðar mikil mergð skelja af kulvísum tegundum, sem bera vott um hlýjan sjó. Yngra setið (hlýsævissetið) nær hvergi upp að efstu sjávar- mörkum. Hæsti fundarstaður þess, sem mér er kunnugt um, að skelj- ar hafi fundizt á, (m. a. bergbúi og stórvaxinn kræklingur), er við Hellisholtalæk í Hrunamannahreppi, 70—75 m y. s. Af þessu er ljóst, að kaldi sjórinn (fyrrum) náði nokkru hærra upp á undirlendið en hlýi sjórinn (síðar). Enn fremur sanna forn fjöruborð víða um vestanvert landið neð- an við efstu sjávarmörkin, að sjávarboi'ð hefur stundum legið kyrrt um hríð, eftir að það liafði fjarað úr mestu Iiæð. Guðmundur G. Bárðarson fann merki slíkrar kyrrstöðu í Borgarfjarðarhéraði í 40— 50 m hæð. Og úr Árnessýslu má nefna til dæmis langan malarkamb hjá Mosfelli í Grímsnesi. Hann er um 80 m y. s. og gæti verið jafn- gamall skeljunum við Hellisholtalæk. Þrátt fyrir mikið og mjög aðdáunarvert rannsóknarstarf Guð- mundar G. Bárðarsonar við Húnaflóa, Breiðafjörð og Faxaflóa heppnaðist honum ekki að ganga úr skugga um, hvort sjávarminjar undirlendisins væru allar eftir eina, mikla og langæja sjávarborðs- hækkun og eftirfarandi lækkun í tveimur áföngum — eða eftir tvær hækkanir með svo mikilli lækkun í milli, að þá hafi sjór þorrið af mestöllu núverandi undirlendi. Að skoðun Guðmundar gat livort tveggja komið til mála. Raunar fann Guðmundur óræk merki litillar hækkunar og eftir- farandi lækkunar hlýs sjávar (nákuðungslögin, innan við 5 m y. s.) við Húnaflóa, en telur þær yngri en 40—50 m strandlínurnar í Borg- arfirði.# Sá sjór, sem flæddi inn yfir barnamoldarlagið í Rauðhól var hlýr, og ekki kemur til mála, að það sé sama sjávarflóðið — sarna transgres- * Guðmundur G. Bárðarson: Mœrher efter Klitna- og Niveauforandringer ved Húna- flói i Nord-Island. Medd. fra den naturhist. Forening i Kdbenhavn. 1910.

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.