Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1952, Qupperneq 40

Náttúrufræðingurinn - 1952, Qupperneq 40
84 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN i sjónin — og fylgdi jöklinum eftir í ísaldarlokin. Lögin í Rauðhól sanria, að tvær transgressjónir (sjávarborðshækkanir) hafa átt sér stað, hin fyrri í ísaldarlok upp að þeim fornum fjöruborðum, sem liæst liggja, og hin síðari og nokkru minni löngu síðar í mildu loftslagi, en á milli átti sér stað regressjón (sjávarborðslækkun) niður fyrir 10 m hæðarlínu. Minjar fyrri transgressjónarinnar eru kamburinn úr grágrýtis- * hnullungum 32 m y. s. í Hvaleyrarholti, hnullungadreifin þar fyrir neðan og hnullungarnir, sem kastazt hafa upp í Rauðhólsgosinu og nú finnast þar innan um gjallið ásamt fleiri xenólítum (t. d. barna- moldarkögglum) úr undirlagi hólsins. Um nánari lýsingu á því öllu skal vísað til fyrri greinar minnar. Minjar regressjónarinnar er barnamoldarlagið. Minjar síðari transgressjónarinnar er ægissandurinn með skeljum. En ekki verður að að svo stöddu sagt um, hve liátt sjávarborðið komst að því sinni, nema mesta hæð þess hefur verið einhvers staðar milli 15 og 32 m yfir núv. sjávarmál. Á því bili má finna forn fjöru- borð hér í grennd, og eru einhver þeirra eflaust eftir síðari trans- gressjónina, en ekki hef ég athugað þau svo vel, að ég treystist til að gefa upp neina ákveðna hæð, enda eru þessar fornu fjörur allar miklu ógleggri en hin efsta, þó að sú sé elzt. Ætla má, að síðari trans- gressjónin hafi verið skammvinn og fjarað viðstöðulítið. Lögin í Rauðhól og minjar jökuls og sjávar í næsta nágrenni hans eru afbraðsglöggar og auðlesnar heimildir um viðburðaríkan jarð- söguþátt. Sá þáttur var sagður í stuttu máli í lok fyrri greinar minn- ar um Rauðhól. En þegar ég samdi hana, vantaði í heimildina eina veigamikla línu (moldarlagið), sem nú er fundin, og önnur (barna- * moldin) var mislesin, en er nú örugglega ráðin. Þess vegna skal nú söguþátturinn endurtekinn með viðauka og leiðréttingu og nýrri skýringarmynd (3. mynd): 1. Berggrunnurinn (I. á 3. mynd) myndaðist einhvern tíma á ísöld, ef til vill í síðasta hléi hennar. Hann er úr þykkum grágrýtishraun- um, sem runnið hafa austan að, sennilega um langan veg. 2. Um margar þúsundir ára svarf ísaldarjökull ofan af grágrýtis- grunninum, en vann misvel á honum, svo að sums staðar grófust í geilar, en ávalar klappabungur standa eftir á milli. Ein þeirra er Hvaleyrarholt. Ennfremur brotnaði og haggaðist berggrunnurinn
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.