Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 15

ATHUGASEMDIR UM MYNDUN HVERFJALLS
157
finna vel núin korn, en hlutfallslega er ekki mikið af þeim. Flest
komin hafa nokkrar brúnir og ójöfnur, en það má telja einkenni, að
kornin eru nokkuð jöfn á alla vegu. Það er sá höfuðmunur, sem er á
þeim og kornum Hverf jallsmóbergsins, og hann er örugg sönnun þess,
að móhelluefnið er ekki fallið beint úr gosmekki fi'á Hverfjalli. Það
hefur þvælzt fram og til baka um jörðina áður en það myndaði nú-
verandi móhellulög.
5. Nokkru sunnar kem ég að rótum lítils gjallgígs. Frá honum hef-
ur kastazt gjall yfir næsta umhverfi og síðan runnið hraun. Sprunga,
3. mynd. Gjall- og hraunlag sem millilag í móhellunni. 1. Víxllöguð móhella.
2. Gróft gjall. 3. Hraunlag. 4. Móhella.
er siðar hefur orðið hér, opnar innsýn í byggingu laganna, sjá 3.mynd.
Neðst eru móhellulög með víxllögun, þá gjall frá gígnum og hraun-
lag. En síðan kemur aftur móhella ofan á hrauninu. Hér sést, að þetta
gjall- og hraungos, sem væntanlega hefur staðið í nokkra daga, að
minnsta kosti, varð á þeim tíma, sem móhellan var að hlaðast upp.
6. Sunnan undir Jarðbaðshólum; leifar móhellunnar á berangri.
Hér úir og grúir af förum eftir viðarlurka í móhellunni. Þau eru lá-
rétt eða lítið hallandi og koma fyrir í ýmsum hæðum í móhellunni.
Greinileg blaðför fann ég einnig. Af þessu er ljóst, að lurkar og blöð
lentu inn á myndunarsvæði móhellunnar á ýmsum tímum, meðan
hún var að hlaðast upp.
Viðurinn er alstaðar eyddur, en sívöl förin eftir bolina standa. Upp-
hleðslan hefur verið það ör, að viðurinn gat haldist þar til þaklögin
voru orðin nógu stinn til að hindra að farið legðist saman. Eina und-
antekningu frá þessu sá ég þó, og er gerð grein fyrir henni með
4. mynd, sem sýnir þverskurð af fari eftir stóran liggjandi bol. Við
sjáum, að neðri lögin hafa lagzt upp að bolnum, en efri lögin leggj-
ast yfir dæld eftir bolinn. Hann er horfinn þegar efri lögin myndast,