Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 26

Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 26
168 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN Nr. 4. Móhellan, lagskiptur laus sandsteinn. Þunnsneið: Kornastærð um 0,2 mm, kornin jöfn á alla kanta. Ótvírætt meira af svörtu gleri en í Hverfjalli. Krystallabrot þó af svipaðri stærð og magni og i Hverfjalli. Glerið sjálft þó mun minna krystallað en þar. Nr. 5. Móhellan. 1 þessu sýnishorni eru linsulaga finmalarlög, kornastærð ^ 1 cm. Fín leirhúð lykur um völurnar, mikil harka. Þetta virðist ótvírætt hafa myndazt í vatni. Þess má geta, að móhellan er viða miklu harðari en Hverfjallsmóbergið. Harkan hendir til vatnsmyndunar og járnbindingar. Remarks on S. Thorarinsson’s study of the origin of Hverf jall. SUMMARY : In the journal Náttúrufræðingurinn, 1948, p. 121, the present author concluded that the tuff ring Hverfjall was formed by the extrusion of a highly viscous lava in a faint eruption. Granulation of this stiff magma during extrusion created an ash- porridge which was lifted temporarily by steam and formed the tuff ring. The crater walls carry a cover of moraine. In the same journal 1951, p. 169, S. Thorarinsson rejects my results. In his view „it is quite obvious that this very regularly stratified tuff ring is the result of an explosive eruption and cannot at all have flown as a thick porridge". No special reason for this statement is, however, given. Thorarinsson bases his conclusions main- ly on the existence of a 2—6 m thick layer of tuff covering a restricted area north of Hverfjall. „No doubt this tuff was deposited by the eruption which built up Hverfjall11, he states. The age of this tuff layer (and the eruption) is found to be about 2500 years. Thorarinsson’s study of the structure of this tuff is, however, so superficial that it has escaped his notice that the tuff is a layer of windblown sand deposited in a former flat basin, partly occupied by a lake, and normally wet. During a short survey of the tuff the present author found the following charac- teristics: 1. Cross bedding (Fig. 1). 2. Complete penetration of the sand into every free space in the rough surface of the underlying lava. 3. Sand grains are equidimen- sional as a main rule, and well rounded grains are easily found. The Hverfjall tuff, on the other hand, consists of unwora angular grains. 4. Scoriae and lava from a crater near Bjarnarflag is under- and overlain by the tuff (Fig. 3). 5. Deposition of undisturbed tuff over disturbed tuff (Fig. 5). 6. Tree trunks, twigs and leaves were enclosed in the tuff at different levels. Fig. 4 shows how a trunk 15 cm in diam. and 1,5 m long was first halfburied in sand, then disappeared (perhaps it was lifted by water) and left a groove into which sand was deposited. 7. The lowest layer of the tuff is of pisolitic structure. It has the same thickness, 5—6 cm, everywhere where observed by the author. The „peas“ of this layer are found to consist of hard clay enveloping sand grains; diameter of grain about Yv. that of the whole pea. These peas are clearly concretions formed by the binding action of iron in a former lake. Diatoms are found in the pisolitic layer as well as plant stems at different levels. Some plant stems are of completely circular cross section which proves in a simple way how extremely slowly the overlying tuff was de- posited. 8. With the exception of that part of Námafjall where the intensive ther-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.