Náttúrufræðingurinn - 1968, Síða 21

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
15
októberflóðunum, þá seytlaði vestur yfir. En það er engin nýlunda;
Þjórsá gerir það að minnsta kosti einu sinni á ári að meðaltali.
B úrfe l Isvirkjun.
Hjá Búrfelli steypist Þjórsá út af hraunlögunum liverju á eftir
öðru, í kaststrengjum og fossum, Tröllkonuhlaupi og Þjófafossi.
Hún fer eiginlega í hálfhring um Búrfell, suður með því að austan
og norður með því að vestan, meðan hún er að slengjast út af
hrauninu og flýja hraunröndina. Þarna er 130 metra fall í ánni
á stuttri leið. Það er í raun og veru þetta fall, þykkt hraunsins og
hæðarmismunur undirlagsins, sem á að virkja, með því að skamm-
tengja ána norðan Búrfells.
Brotið er blað i sögu Þjórsár með lögum Alþingis frá 11. maí
1965 „Um Landsvirkjun '. Sjötta grein þeirra laga kveður svo á
meðal annars:
„Landsvirkjun er heimilt að reisa allt að 210 þús. kW raf-
orkuver í Þjórsá við Búrfell ásamt aðalorkuveitum og gera
nauðsynlegar ráðstafanir á vatnasvæði Þjórsár ofan virkjun-
arinnar til þess að tryggja rekstur hennar."
Til samanburðar má geta þess, að orkuverin öll þrjú við Sog
eru 89 þúsund kW, og virkjanir Laxár 12,6 þúsund kW. Ef frá er
talinn smápollur, sem myndast norðan Búrfells, er virkjunin, sem
fyrirhuguð er, algjör rennslisvirkjun, þ. e. a. s. hún er liáð rennsl-
inu og duttlungum Jaess eins og Jiað er á hverjum tíma.
Á aurunum vestan undir Búrfelli hleður Þjórsá í sig á hverjum
vetri. Þykkt íshrannarinnar er frá 10 til 15 metrar og að magni til
verður hún af stærðargráðunni 40 milljónir rúmmetra. Hún er
rnynduð úr ísskriði, sem berst niður ána, að verulegum hluta kom-
ið úr Tungnaá. Landfræðilegar aðstæður, beygjur og Jrrengsli,
valda því að áin hleður þarna í sig. Nú er aðgætandi, að aðalmagn
þessa ísskriðs fer einmitt um þversniðið þar sem rafstöðvarstiflan á
að ltoma. Má því öllum vera ljóst, að annað hvort verður að gera
Jiær ráðstafanir ofar í farveginum, þrengja hann, byggja stíflur og
fá lagnaðarís til að hindra ísskriðsmyndun, eða gera mannvirkin
jDannig úr hendi, að ísinn haldi leiðar sinnar óáreittur og safnist
upp á sínum stað. Það kostar vatnsfórnir. Hið þriðja, að virlijunar-