Náttúrufræðingurinn - 1968, Síða 44

38
NÁTTÚ RUFRÆÐINGURI N N
Þorgcir Jakobsson:
Kinnarfell og LjósavatnsskarÖ
Margt er það í jarðmyndun Þingeyjarsýslu, sem mjög er óljóst,
og greinir jarðfræðinga á um ýmislegt í því efni. Það er líka eðli-
legt, þar sem jafn byltingarkenndir atburðir og eldgos hafa verið
ríkur þáttur í gerð jarðlaga sýslunnar.
Það hefur löngum sótt á mig að reyna að gera mér grein fyrir
því, hvaða öfl hafi átt þátt í að móta landslag það, sem fyrir augu
mín hefur borið. Þessi smágrein er tilraun til að skýra fyrirbæri,
sem mér hafa fundizt stangast á, en með þessari skýringu virðast
geta fallið saman.
Sumarið 1965 átti ég nokkuð oft leið um Ljósavatnsskarð og fór
þá að hugsa um, hvers vegna svo mikið bæri þar á jökulöldum frá
síðasta jökulskeiði ísaldar, þar sem þær í Bárðardal og Köldukinn
eru mjög lítið áberandi. Að vísu hafa hraunstraumar runnið um
Bárðardal oftar en einu sinni, en þó ættu að sjást rnerki eftir
jökulruðning syðst í Kinn eða meðfram Fljótslieiði vestanverðri
um bæina Ingjaldsstaði og Fljótsbakka.
í Reykjadal og Laxárdal, næstu dölum austan við, eru slíkar
menjar mjög áberandi.
Hvað veklur því, að skriðjökull leggur leið sína um Ljósavatns-
skarð, en ekki hina eðlilegu stefnu til sjávar, sem Skjálfandafljót
fylgir nú? Þessari spurningu var ég að velta fyrir mér í áætlunar-
bílnum, sem leggur leið sína norður Kinn.
Kinnarfellið blasti við út um gluggann með sínum tveirn hnjúk-
um. Er ekki fellið gamalt eldfjall, sem stíflað hefur Bárðardalinn
og valdið því, að vötn og jökulskrið hefur lagt leið sína vestur
Ljósavatnsskarð? Eins og gengur, þegar nýjar hngmyndir skjóta upp
kollinum, sækja þær stöðugt á og leita skýringa, ef tiltækar eru.
Fyrst lá fyrir að skoða Kinnarfell. Það er um 7 kílómetra langur