Náttúrufræðingurinn - 1975, Qupperneq 43

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
37
Hjálmar R. Bárðarson:
Sambýli kríu og teistu
Umhverii dýra í náttúrunni hefur að sjálfsögðu mikii áhrif
á hegðun þeirra, engu síður en umhverfi hefur áhrif á lífsvenjur
manna. En umhverfi er ekki aðeins landslag, gróður og veðurfar.
Dýr á sama svæði eru á ýmsan hátt háð hvert öðru, og hafa því
eins og kunnugt er oft mikil gagnkvæm áhrif hvert á annað.
I’ess vegna getur oft verið fróðlegt að veita athygli þáttum í sam-
býli mismunandi tegunda dýra og aðlögun þeirra hvers að annars
háttum, eða not þeirra hvert af öðru, m. a. sem bráð, til verndar
gegn öðrum dýrum, eða til annarra nota.
í júlímánuði 1973 átti ég þess kost að kynnast einu slíku dæmi,
sem vera má að gæti verið til fróðleiksauka, þar eð mér skiist,
að ekki hafi verið áður gerð grein fyrir þessum þætti í sambýli
teistu (Cepphus grylle) og kiíu (Sterna paradisaea) í rituðu máli.
í Æðey í ísafjarðardjúpi er mikið og fjölskrúðugt fuglalíf, og
rnunu um 23 tegundir íslenzkra fugla verpa þar, þótt oft sé þar
aðeins eitt par sumra tegundanna. Þar er mikið af bæði kríu og
teistu, og liafa þessar fuglategundir helgað sér nokkuð afmörkuð
svæði, hvor tegundin um sig. Krían verpir mest á hólum og
hæðum nálægt sjó, og hefur sín hreiður á harðbala eða í grasi.
Teistan býr sér að venju helzt hreiður í stórgrýti eða grasi grón-
um urðum, þar sem hún getur komið sér fyrir í holum neðan
jarðar, án þess að þurfa að grafa sér holur í moldarbörð, eins og
lundinn gerir, enda er teistan ekki eins vel fær unr að grafa
holur eins og lundinn. Teistan er þó ekki síður fimur sundfugl
og getur kafað langar leiðir og farið hratt, enda notar hún vængina
til sundsins. Hún er því mun færari til að afla sér fæðu í sjó en
t.d. krían. Ungarnir heimta sinn mat í uppvextinum og þurfa
mikið. Foreldrarnir eru því önnum kafnir við að afla fæðu, og
bæði kría og teista lifa mest á smásílum.
í Æðey færir krían sér greinilega í nyt sambýlið við teistuna
til að afla sér fæðu. Krían er flugfimur fugl, og hefur þar yfir-