Náttúrufræðingurinn - 1977, Blaðsíða 21

£ullsveigjanleg (elastisk) upp að vissu
marki. Bergið brotnar ekki eða skríð-
ur um sprungur fyrr en vissri spennu
er náð. Þegar landið hefur náð vissri
hæð, er svarar til þessarar spennu,
tekur það að brotna og skríða um
sprungur og fylgja því jarðskjálftar.
Þegar þrýstingnum á skorpuna léttir
við landsigin, liætta skjálftarnir nær
samstundis. Það má því segja að
skjálftar innan Kröfluöskjunnar séu
bein afleiðing landhækkunarinnar,
sem aftur stjórnast af vaxandi þrýst-
ingi í kvikuhóllinu.
Samfara landsiginu innan öskjunn-
ar og dvínun skjálftavirkni þar hafa
ávallt hafist miklar skjálftahrinur á
sprungusveimnum utan öskjunnar
skömmu eftir að sigin byrjuðu. Fyrsta
hrinan varð í Kelduhverfi eftir sig og
gos í desember 1975. Næstu þrjár
hrinur urðu í Gjástykki vestan og
sunnan Hrútafjalla. Fimmta skjálfta-
hrinan varð á Bjarnarflagssvæðinu
eftir sigið, er liófst 27. apríl 1977.
Samfara öllum þessum skjálftahrin-
um varð rnikil gliðnun á sprungum
og ný hverasvæði mynduðust eða
gömul svæði lifnuðu á ný. Þetta má
allt túlka sem afleiðingu landreks og
kvikurennslis neðanjarðar út frá öskj-
unni og eftir sprungusveimnum.
Kvikan hefur stöðvast í sprungu-
sveimnum, myndað þar gang og gúlp-
ast næst yfirborði sem innskot þar
sem bergið er veikara fyrir, þ e. undir
jarðhitasvæðunum. Á 7. mynd er ein-
faldur uppdráttur, sem sýnir helstu
drætti þessarar hugmyndar um kviku-
þró undir öskjunni og rennsli úr
henni eftir sprungusveimnum.
Gerðir hafa verið líkanreikningar
a£ hegðan Kröflusvæðisins (Axel
Björnsson, 1976). Ekki er einhlítt
hvaða líkan lýsir best hreyfingum
kviku og lands við Kröflu en helstu
niðurstöður þessara reikninga gefa þó
grófa hugmynd um rúmmál þess
7. mynd. Mjög einfölduð skissa, er lýsir hugmyndum um kvikurennsli undir Kröflu-
svæði. — Simplified geological model of the magma flow in the Krafla area.
NAMAFJALL «-- KROFLU ASK JA N ---* GJASTYKKI
Stöövorhús _ Leirhnjúkur
195