Náttúrufræðingurinn - 1977, Qupperneq 26

Erling Ólafsson og Hálfdán Björnsson:
Þrjú flökkufiðrildi tímgast
á íslandi
Inngangur
Á íslandi hafa fundist um 80 teg-
undir fiðrilda (Lepidoptera). Af þeint
má með öruggri vissu telja 54 tegund-
ir íslenskar. Sú tala gæti þó verið
liærri, eða allt að 63, þar sem erfitt
getur verið að segja til um, livort teg-
undir, sem fundist hafa eitt eða fáein
eintök af, séu í raun og veru íslensk-
ar. Níu tegundir eru að rnestu leyti
háðar manninum, þ. e. lifa innanhúss,
og eru sumar hin mestu skaðræðisdýr,
eins og kunnugt er (mölur).
Mörg fiðrildi eru mikil flökkudýr,
og berast þau oft langar leiðir með
vindum. Á Islandi hafa fundist um
16—20 tegundir, sem þannig hafa hor-
ist frá meginlandi Evrópu. Sumar
þeirra eru reglulegir gestir, aðrar sjást
sjaldnar. Áraskipti eru að slíkum
fiðrildagöngum til landsins. Margir
hafa líklega tekið eftir því, að sumar-
ið 1974 bar óvenju mikið á stórum
og Iitskrúðugum dagfiðrildum víða
um land.
hegar veður og aðrar aðstæður
leyfa, geta sum þessara flökkufiðrilda
náð að auka kyn silt hérlendis. Til
j^ess að það megi lánast, þurfa fiðrild-
in að berast til landsins að vori, svo
að lirfurnar hafi sumarið til að vaxa
upp, púpa sig og síðan klekjast eða
leggjast í vetrardvala. Mjög ólíklegt
er talið, að nokkur jjcssara tegunda
lifi veturinn af.
Nýlega liefur komið í ljós, að þrjár
tegundir flökkufiðrilda hafa náð að
tímgast hér á landi, og er það tilefni
þessarar greinar. Tegundirnar þrjár
lilheyra ygluættinni (Noctuidae), sem
einnig hefur verið kölluð náttfiðrilda-
ætt eða kaupmannsfiðrildaætt, og eru
þær reglulegir gestir hérlendis. Tvær
tegundanna, gamntaygla (Autographa
gamma L.) og garðygla (Agrotis ipsi-
lon Hufn.) berast stundum til íslands
í ríkum mæli, en hin þriðja, skraut-
ygla (Phlogophora meticulosa L.j, er
sjaldséðari.
Hér verður greint frá þeim upplýs-
ingum, sem við höfum handbærar um
fundi tegundanna á íslandi. Einkum
verða teknir fyrir fundir síðustu 30
ára (1947—1976), en á jjví tímabili
hefur tegundunum verið safnað reglu-
lega á Kvískerjum í Öræfum (Hálfdán
Björnsson). Nokkur fiðrildi eru og í
Náttúrufræðingurinn, 40 (4), 1970
200