Náttúrufræðingurinn - 1977, Page 27

vörslu Erlings Ólafssonar. Þá höfum
við haft aðgang að gögnum, senr eru
varðveitt á Náttúrufræðistofnun ís-
lands, og gögnunr, senr safnast lrafa
við rannsóknir í Surtsey, en þar hefur
talsvert borið á þessum flökkufiðrild-
unr. Þau gögn eru nú varðveitt í
Lundi í Svíþjóð, en munu síðar verða
varðveitt á Náttúrufræðistofnun Is-
lands.
Upplýsingar unr lífshætti og lreild-
arútbreiðslu tegundanna eru fengnar
frá Wolff 1971 og upplýsingar um út-
breiðslu þeirra á Norðurlöndunr frá
Nordström o. 11. 1969.
Gammaygla (Autographa gamrna L.)
Gammayglan er mjög útbreidd. Hún
hefur fundist unr alla Evrópu, Asíu
og Afríku, og auk þess í N.-Ameríku
og á Grænlandi. Aðalheimkynni
gammayglunnar í Evrópu eru unr-
hverfis Miðjarðarhaf. Þaðan dreifist
hún norður á bóginn og hefur nr. a.
fundist norður eftir allri Skandinavíu.
Þar senr skilyrði leyfa, reynir hún að
tímgast, og er vitað til þess, að það
hafi borið árangur allt norður að 64°
N í Skandinavíu (Wolff 1971). Vetur
á þeim slóðunr eru gammayglunni
erfiðir, og er ekki talið, að hún lifi
þá af. Lirfurnar geta nærst á nrörg-
unr tegundunr plantna, og auðveldar
það tegundinni nrjög landnám utan
heimahaganna. Margar tegundir eru
mjög sérhæfðar í fæðuvali, og getur
það valdið þeim erfiðleikum utan
heinrkynna þeirra.
Ganrmayglur hafa fundist lrér á
landi allt frá því, að menn fóru fyrst
að gefa skordýrum landsins gaum.
Elsta eintak frá íslandi, senr vitað er
um, er frá árinu 1883 (Wolff 1971).
Mjög breytilegt er frá ári lil árs,
lrversu mikið berst af gammayglunr
til landsins. Fer það eftir ýmsu, ekki
síst veðurskilyrðunr. Þegar uppvöxtur
lirfa og klak tekst vel við Miðjarðar-
lrafið, fara gamnrayglurnar á flakk og
berast í miklum fjölda norður eftir
Evrópu. Slík gengd getur síðan hafn-
að í loltstraumi á leið til íslands.
Gífurleg afföll verða á leiðinni yfir
lrafið, en oftast ná einhver dýr að
lralda sér á ílugi alla leið.
Við lröfunr gögn um gammayglur
frá 17 af síðustu 30 árunr. Mest bar á
tegundinni árin 1950, 1956, 1968,
1969 og 1971. Einnig fundust allmörg
fiðrildi árið 1959. Algengusl varð teg-
undin árið 1969, en þá var hún nrjög
algeng á Kvískerjum á tímabilinu 19.
júlí til 24. október, bæði á láglendi og
uppi unr fjöll. Tegundin er algengust
seinni lrluta sumars, frá því síðast í
júlí og fram í október, jafnvel franr
í nóvember, en síðbúnasta fiðrildinu
var safnað 5. nóvember. Hugsanlegt
er, að eitthvað af siðsumarsfiðrildun-
um hafi vaxið upp hérlendis. Ganrma-
yglur eru mjög sjaldséðar fyrri hluta
sunrars. Þær eru þó þekktar allt frá
25. maí, en þá náðist eitt fiðrildi í
Surtsey árið 1966 (Lindroth o. fl.
1973).
Það var ekki fyrr en árið 1974, að
fullgild sönnun fékkst fyrir því, að
gammayglan getur tímgast á Islandi.
Að vísu náðist eitt fiðrildi á Kvískerj-
um 28. október 1956, senr hafði ga 11 -
aðan annan afturvænginn. Svo virtist
sem vængurinn hefði ekki náð að
breiða úr sér, eftir að fiðrildið hafði
klakist úr púpu. Slík slys eru alltíð
201