Náttúrufræðingurinn - 1977, Blaðsíða 44

]. mynd. Mýramaðra, Galium palustre
L. Myndin er af bresku eintaki og er frá
Fitch, 1949. íslensku eintökin eru áþekk
nema hvað blómskipunin er varla eins
þétt.
undir latneska nafninu. Sama máli
gegnir um skrá þá yfir íslenskar plönt-
ur eftir grasafræðinginn Johan Zoega,
sem prentuð er aftan við Ferðabók
Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálsson-
ar og út kom 1772, þar er aðeins getið
latneska nafns tegundarinnar en eng-
ar frekari upplýsingar um hana að
finna, enda er þessi skrá talin gerð
að mestu eftir skrá Múllers (Johan
Zoéga, 1772). Ekki er ólíklegt að í
báðurn þessum skrám sé um rugling
að ræða og hvítmaðra sé talin vera
þessi tegund, þ. e. Galium palustre,
þó þær séu ekki sérlega líkar við nán-
ari athugun og varla heldur í fljótu
bragði og vaxi þar að auki á ólíkunr
stöðum. En hvorug skráin nefnir hvít-
möðru né þær möðrutegundir sem
eru skyldastar henni og vaxa í ná-
grannalöndunum, og þó hlýtur hvít-
maðra að hafa verið jafnalgeng um
allt land þá eins og nú. Eftir þessum
tveimur elstu skrám er svo Galium
palustre tekin upp í þær yngri.
í bók sinni Forsþg til en dansk
oeconomisk plantelære nefnir danski
grasafræðiprófessorinn J. W. Horne-
mann (1821) íslensk nöfn ýmissa teg-
unda, án þess þó að geta heimilda-
manna. Þar stendur íslenska nafnið
Litla Maðra við Galium palustre,
ásamt dönsku og norsku nafni, en
ekki er þess getið að hún vaxi hér þó
það sé gert um margar íslenskar teg-
undir. Hvorki Galium saxatile né
Galium sylvestre, sem báðar eru þó
mjög líkar hvítmöðru, eru þar taldar
vaxa hér og við þær standa engin ís-
lensk nöfn. Aftur á rnóti standa ís-
lensku nöfnin Hvíta Maðra og
Kross Maðra bæði við Galium
borale, sem nú er kölluð krossmaðra,
og Galium Mollugo, sem nú er köll-
uð flækjumaðra, en varla getur þó
talist nema slæðingur hér á landi.
í íslenzkri grasafræði eftir Odd J.
Hjaltalín (1830), sem að verulegu
leyti er talin gerð eftir bók Horne-
manns, eru taldar þrjár íslenskar
möðrutegundir: Galiitm verum, gul-
maðra, Galium boreale, krossmaðra
eða hvíta maðra og Galium palustre,
sem nefnd er 1 i 11 a m a ð r a. Þeirrar
tegundar sem lengst af hefur heitið
hvítmaðra á íslensku er aftur á móti
ekki getið og verðui' það að teljast
mjög undarlegt, jafn algeng og hvít-
maðran er hér, og bendir það jafnvel
til þess, eins og áður er getið til, að
218