Náttúrufræðingurinn - 1978, Blaðsíða 19

Eítii' það sem kalla mætti fagnaðar-
dans tók hrefnan lífinu aftur nieð í'ó.
Ekki synti hún þó á braut heldur
skellti sér á bakið úr dansinuni og lá
þannig um hríð, þannig að skeiir á
1 jóst og gárað rengið á framkviðnum.
Eftir „baksundið” lónaði hvalurinn
í námunda við bátinn, en nú í all-
nokkurri fjarlægð. Vél bátsins, sent
til þessa hafði verið þögul, var nú
ræst og sett á ferð lieim á leið. Ekki
var það, að þeir bátsverjar væru að
llýja af vettvangi, enda virtist nú öll
liætta hjá liðin, ef nokkurn tíma hafði
einhver verið, heldur höfðu þeir feng-
ið sæmilegan afla og fiskur orðinn
sáratregur. Undiraldan var einnig tek-
in að aukast ört og faiið að blása af
norðri. Mennirnir bjuggust við að
leiðir mundu skiljast, er þeir íæstu
vélina og settu á ferð, og þá mundi
þessi eftirminnanlegi gestur biátt
heyra minningunni til í vitund þeirra.
En hrefnan vildi víst ekki segja skilið
við lífgjafa sína strax. Er sett var á
ferð, hóf hún að veita bátnum eftir-
för. Ýmist kom hún þétt að trillunni,
eða hún lét sig dragast nokkuð aft-
ur úr.
Veður tók nú mjög að stæra og brátt
var skollin á hvöss norðanátt. Fyrir
Dýrafjörð og Barða var mikill barn-
ingur og tók sú ferð allt að þremur
klukkustundum. Allan þanir tíma
fylgdi hvalurinn bátnum eftir. Hélt
lrann uppteknum hætti, lét sig dragast
alllangt aftur úr, tók síðan mikinn
fjörsprett og kom títt úr kafinu rétt
við kinnung bátsins og lét frákastið
skella á sér. Slíkan leik má stundum
sjá til smáhvala, en ekki höfðu þeir
félagar áður séð hrefnu lcika sér
þannig. Var ekki að sjá að skepnan
hefði verið orðin aðþrengd, því fjörið
virtist nóg. Um miðjan Dýrafjörð fór
skuttogari fram úr Trausta svo næiri,
að bátsverjar gátu lesið nafn og númer
skipsins. Ekki virtist hvalurinn styggj-
ast neitt við þetta, eða ruglast á skip-
um; hann hélt sig að trillunni. Eins
og áður segir, tók það urn þrjá tíma
að bei ja á móti veðiinu, uns hægt var
að beygja inn I Önundarfjörð. Þá loks
sagði hrefnan skilið við bátinn og lýk-
ur hér frásögn af jxessum einstæða
fundi hvals og manna.
Frásagnir senr þessi verða mönnum
títt tilefni til vangaveltna og um-
ræðna um þær mörgu spurningar,
sem vakna við að lieyra slíkar sögur.
Ekki er því óeðlilegt að setja hér við
sögulok nokkrar hugleiðingar út frá
þessum atburði; reyna að ráða í sum-
ar spurningar sem vakna og tína til
fáeinar staðreyndir og fi'óðleikskorn
um hrefnuna og livali almennt.
Fyrst kemur upp sú spurning, hvar
og hvernig hrefnan hafi fengið net-
múlinn á sig. Eins og fram hefur kom-
ið, var nær öruggt, að hér var um net
úr botnvörpu að ræða. Líklegast sýn-
ist, að hrefnan hafi verið að snudda
í tjásum af fráslitinni vörpu, og þá
sennilega á höttum eftir fiski, sem
gat verið eftir í trollinu, en hrefnan
er að mestu fiskiæta, þótt skíðishval-
ur sé.
Hvalir hafa mjög næm skynfæri til
þess að skynja (með bergmáli) hluti í
kringum sig. Mjög sjaldan virðast
þeir lenda í netum eða öðrum veiðar-
færum, nema þá að þeir séu að snudda
í þeim eftir æti eiirs og vel er þekkt
með ýmsa smærri tannhvali. En jafn-
vel við slíkar aðstæður sýna smáhval-
ir oft liina mestu leikni við netin,
13