Náttúrufræðingurinn - 1978, Blaðsíða 61

koma fram sterk línuleg fylgni (fylgni-
stuðull r2 = 0.95) milli kvikasilfurs
og koldíoxíðs í djúpvatni en lítil
fylgni milli kvikasilfurs og vetnis ell-
egar kvikasilfurs og brennisteinsvetn-
is. Svo hefur verið ályktað (Stefáns-
son, Kristmannsdóttir og Gíslason
1977), að við Kröflu séu tvö jarðhita-
kerfi, hið efra (ofan u. jx b. 1200 m)
með 210—220 gráðu hita C, en hið
neðra með 320—340 gráðu hita C og
miklu gasi, einkutn koldioxíði. Holur
6, 7 og 11 eru taldar ná niður í neðra
kerfið, en holur 2 og 8 vera efra kerfis
holur. Það sýnist jrví Ijóst að mun
meira kvikasilfur sé 1 neðra jarðhita-
kerfinu, en þar er einnig sú orka, sem
leitast er við að beisla. Hola 4 við
Kröflu eða öðru nafni Sjálfskaparvíti
var orðin stór sjóðandi leirhver þegar
sýni voru tekin og er mæling á kvika-
silfri í vatni hversins ]jví ekki sam-
bærileg við mælingarnar á gjósandi
borholum og gefur ekki áreiðanlega
vitneskju um kvikasilfur 1 djúpvatni,
jjví ójrekktur hluti hefur farið út í
loftið með gulu og gasi.
Niðurstöður kvikasilfursmælinga 1
nóvember 1976 á vatnsfasa borhola 6
og 10 við Námafjall eru mjög ájiekk-
ar Jjeim mælingum sem gerðar voru
1973 á frárennsli borhola, og má
sennilegt telja að engar stórbreyting-
ar hafi orðið á kvikasilfri 1 djúpvatni
á Námafjallssvæðinu milli 1973 og
1976. Veruleg aukning á kvikasilfri
í djúpvatni kom hins vegar fram þegar
sýni voru tekin úr sömu borholum í
ágúst 1977, en ])á var gas í djúpvatn-
inu einnig mun meira en áður, eink-
um koldíoxíð. 1 apríllok 1977 varð
landsig á Kröflusvæðinu og gos við
Leirhnjúk. Þessu fylgdu einnig mikil
umbrot í Bjarnarflagi við Námafjall
(Björnsson 1977). Á sama tíma jókst
þrýstingur og koldíoxíð í borholum 6
og 10 verulega og var svo enn Jjegar
sýni voru tekin í ágústlok 1977 (Stein-
grímsson, Gíslason og Hauksson
1977). Koldíoxíð er sú lofttegund sem
livað algengust er í eldfjallagasi
(White og Waring 1963), og má ætla,
að koldíoxíð Jrað sem fylgir djúpvatni
við Kröflu og Námafjall sé að veru-
legu leyti upprunnið frá bergkviku
og að aukningin á koldíoxíði og
kvikasilfri í djúpvatni við Námafjall
hafi verið afleiðing Jjess kvikuhlaups
sem talið er hafa orðið 1 apríllok
1977 til suðurs frá Kröfluöskjunni
(Björnsson 1977).
Þegar hugleitt er, hver kunni að
verða afdrif Jiess kvikasilfurs sem kem-
ur úr borholum við Kröflu, má styðj-
ast bæði við jarðefnafræðilega hegðan
málms Jiessa og liafa hliðsjón af niður-
stöðum nýlegra rannsókna við gufu-
aflstöðvar í Kaliforníu (Robertson,
Crecelius, Fruchter og Ludwick 1977).
Ætla má, að fullnýtt Jjurfi Kröflu-
virkjun eigi færri en 10 neðra kerfis
borholur. Yrði kvikasilfursflæði þeirra
svipað og úr liolu 11, næmi ]>að um
1 g klst-1 eða um 8.8 X 103 g ár-1.
Vegna uppgufunar kvikasilfurs mun
J>að að hluta rjúka út 1 loftið með
óþéttanlegu gasi, sem leitt er út úr
stöðvarhúsinu. Annar hluti mun fara
með Jjéttri gufu og berast til kæli-
turna; en |>ær bandarísku rannsókn-
ir, sem um var getið, benda til ]>ess
að í kæliturnum rjúki mestur hluti
kvikasilfursins út í loftið. Vatn frá
Kröfluvirkjun og borholum verður
væntanlega leitt um kælitjarnir áður
en J>ví verður veitt af svæðinu, og