Náttúrufræðingurinn - 1978, Blaðsíða 21

bátur, Níels Jónsson EA 106, að vitja
urn net sín, sem voru urn 8 sjómílur
írá Gjögurtá í mynni Eyjafjarðar á
um 120 fm dýpi. Skipstjóri bátsins var
Níels Gunnarsson frá Hauganesi, Ár-
skógsströnd. Er komið var að netun-
um sáu bátsverjar, að hnúfubakur á
að giska 14—15 m langur var fastur
í netunum. Var baujulínan brugðin
um sporð livalsins þannig að hann
var eins og tjóðraður við netadrek-
ann. Ásamt baujunni höfðu þrír línu-
belgir flækst með stjóranum við
sporðinn og virtist hvalurinn ekki
geta kafað af þessum sökum. Hins
vegar gat hann rásað nokkuð um í
tjóðri sínu og var ekki nærri honum
komandi, því hann var í fullu fjöri.
Mennirnir sneru sér að því að draga
aðra netatrossu. Er þeir kornu aftur
að hvalnum eftir rúma klukkustund
virtist mjög hafa dregið af honum.
Var liann farinn að blása þungan og
öskraði eins og reiður fíll að sögn
skipverja. Hurfu Jjeir frá við svo bú-
ið, og hugðust sækja áhöld eða út-
búnað til þess að losa skepnuna og
ná netum sínum. Vegna veðurs kom-
ust mennirnir ekki aftur á staðinn
fyrr en daginn eftir. Fundust þá
livorki hvalur né netatrossa, þótt báts-
verjar gerðu að þeim töluverða leit.
Svo aftur sé vikið að frásögninni af
hrefnunni, þá voru lufsur úr sjálfu
nethaftinu vart lengri en eitt fet.
begar haft er í huga, að hvalurinn
hlýtur að hafa slitið netmúlinn úr
stærri netal'lækju, virðist ótrúlegt, að
ekki hafi í fyrstu hangið lengri dræs-
ur úr haftinu. Líklegt er því, að lirefn-
;in liafi fljótlega reynt að nudda af
sér netið við botninn, og við það hafi
lengstu angalíurnar af netinu slitnað
af, þótt ekki hafi hún náð að nudda
í sundur þá þætti sem þéttast strengd-
ust inn í lioldið.
Mönnunum virtist hrefnan óvenju
stór. Þegar haft er í huga að menn sjá
hrefnur oltast af lengra færi en hér
var, og þá sjaldnast allan hvalinn í
einu, getur stærðarmat undir þessum
kringumstæðum verið næsta óraun-
liæft. Öruggt virðist, að hér hefur
verið um fullvaxið dýr að ræða, þar
senr það var töluvert lengra en bátur-
inn. Hrafnreyðurin (Balaenoptera
acutorostrata) eða hrefna eins og hún
er nær eingöngu nefnd nema í fræði-
bókum, verður fullvaxta að jafnaði
25—30 let (7,5—9 m) á lengd. Stærsta
hrefna sem sögur fara af mældist um
33 fet. Nákvæmur aldur margra hvala-
tegunda er ekki viss. Hrefnukálfar
eru um 10 fet (3 m) er þeir fæðast.
Tarfarnir eru taldir verða kynþroska
er þeir hafa náð um 24 feta lengd,
en kýr um 22 feta lengd.
Þegar öll frásögnin er skoðuð verð-
ur sú hugsun næsta áleitin, að hrefn-
an hafi sýnt óvenjulega skynsemi og
öll breytni hennar beri vitni um
þroskað vitsmunalíf. Hver og einn
verður þó að draga sínar eigin álykt-
anir hér um. Flestum dýrurn er það
eðlilegt að reyna að nudda eða klóra
af sér aðskotahluti eða óværu. Án þess
að vanmeta það afrek skepnunnar að
nudda af sér múlinn, er freistandi að
ætla að önnur hegðun hennar, svo
sem fagnaðardansinn og fylgdin með
bátnum, segi ef til vill öðru fremur
meira um þroskað vitsmunalíf eða
andlegt atgervi, sem er annað og
meira en eðlislæg breytni eða eðlis-
ávísun, er við kennurn títt við blindu.
15