Samvinnan - 01.12.1964, Síða 6

ADALBJARGRAO VANÞRðUÐU RlKJ-
Rætt viö
Erlend
Einarsson,
forstjóra SÍS,
nýkominn
heim af
aðalfundi ICA
í Belgrad
Dagana 3. til 5. október s.l.
var miðstjórnarfundur í Al-
þjóða samvinnusambandinu —
International Cooperative Alli-
ance —, eða I.C.A. eins og það
er venjulega nefnt — haldinn
í Bslgrad í Júgóslavíu. Fund
þennan sóttu fulltrúar víðs
vegar að úr heiminum, þar á
meðal Erlendur Einarsson, for-
stjóri Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga, en hann á sæti í
miðstjórn Alþjóðasambandsins.
Samvinnan hafði tal af Er-
lendi þegar hann kom úr þessu
ferðalagi og spurði hann frétta.
— Mig langar til að byrja á
mjög frómri spurningu, Er-
lendur. Hvenær var Alþjóða-
samvinnusambandið stofnað og
hvernig er það upp byggt?
— Það var stofnað í London
árið 1895, og í því eru sam-
vinnusambönd í fjölmörgum
þjóðlöndum. Tilgangur þess er
að efla samvinnustarfið í heim-
inum, samræma störf hinna
ýmsu samvinnusambanda og
stuðla að því að koma á sam-
vinustarfi í þeim löndum, sem
samvinnufélög hafa ekki náð
að festa rætur.
— Og hvernig hefur þetta
gengið?
— Á þeim tíma sem liðinn er
síðan sambandið var stofnað,
hefur samvinnustarfið í heim-
inum eflzt mjög, og samvinnu-
félögin hlotið viðurkenndan
sess í efnahagskerfum þjóð-
anna. Alþjóðasambandið hefur
átt virkan þátt í þessarri þró-
un, samræmt starfsaðferðir,
miðlað fróðleik og þannig stuðl-
að að því, að samvinnustarfið
mætti sem bezt þjóna tilgangi
sínum.
— Hvað eru margar þjóðir
aðilar að I.C.A.?
— Innan þess eru nú sam-
vinnusamtök fimmtíu og einn-
ar þjóðar, með n.l. 185 milljónir
félagsmanna. Félagsmannatal-
an hefur farið ört vaxandi á
undanförnum árum. Til dæm-
is fjölgaði þeim um níu millj-
ónir árið 1962. Innan alþjóða-
sambandsins eru nú um 542
þúsund samvinnufélög.
— Er ekki þátttakan í sam-
vinnustarfinu mjög misjöín í
hinum ýmsu löndum og hef-
urðu á hraðbergi nokkrar töl-
ur í því sambandi?
— Já, ég hef það. Jú, þátttak-
an í samvinnustarfinu er vitan-
lega mjög misjöfn. Eins og ég
sagði áðan eru 51 land aðilar
að Alþjóðasambandinu. Ef við
tökum 20 þeirra, sem hafa
hæsta hlutfallstölu félags-
manna, miðað við fólksfjölda,
lítur það þannig út:
1. ísrael .... 45.91% af íbúaf.
2. Finnland . 37.80%— —
3. Svíþjóð .. 34.65% — —
4. Rúmenía . 33.19% — —
5. Danmörk . 31.95% — —
6. Austurríki 29.80% — —
7. Bretland . 25.70% — —
8. Búlgaría .. 23.06% — —
9. Canada .. 21.39% — —
10. Sovétr. .. 90.68% — —
11. ísland 17,33% — —
12- Tékkósl. .. 15.40% — —
13. Frakkland 14.94% — —
14. Sviss .... 14.37% — —
15. Japan .... 12.96% — —
16. Noregur .. 12.94% — —
17. U.S.A 12.13% — —
18. ítalía .... 8.72% — —
19. Kórea .... 8,61% — —
20. Indland .. 8,39% — —
Nú ber þess að gæta, að í
ýmsum þeim löndum, sem hér
eru talin, eru samvinnusam-
tök, sem ekki eru í Alþjóða-
samvinnusambandinu. Þannig
gefa þessar tölur ekki ná-
kvæma mynd af þátttöku al-
mennings í samvinnufélögum
landanna. Eigi að síður gefa
þær í stórum dráttum hug-
mynd um, hve samvinnustarf-
ið er öflugt í löndunum, sem
ég hef nefnt.
— Þetta er mjög fróðlegt að
heyra. En hvað um fundinn í
Belgrad?
— Á miðstjórnarfundinum í
Belgrad voru að venju mörg
mál á dagskrá, en þrennt má
segja að hafi verið aðalmál
fundarins.
— Viltu segja okkur frá
þeim.
— Það skal ég gera og vil þá
byrja á pólska Bænda- og sam-
vinnusambandinu.
Allt frá lokum síðari heims-
styrjaldarinnar hefur verið
deilt um það, hvort veita skuli
ýmsum samvinnusamtökum í
Austur-Evrópu inngöngu í Al-
þjóðasamvinnusambandið. Hef-
ur sérstaklega staðið styr um
tvö lönd, Pólland og Ungverja-
land. Fram til þessa hefur inn-
tökubeiðnum frá samvinnu-
samtökum þessarra landa ver-
ið synjað á þeim forsendum, að
þau uppfylltu ekki skilyrðin,
sem Alþjóðasambandið setur,
um starfsemi þeirra samtaka,
sem innan vébanda þess eru,
þar á meðal þau skilyrði, að
samvinnustarfið sé frjálst og
félögunum sé stjórnað af fé-
lagsmönnum, en ekki ríkisvaldi
viðkomandi landa. Þær athug-
anir, sem fram höfðu farið á
samvinnustarfinu í Póllandi
höfðu sýnt, að samvinnusam-
bandið þar uppfyllti ekki þessi
sérstöku skilyrði.
— Hafa þá einhverjar breyt-
ingar átt sér stað í þessum efn-
um í Póllandi?
— Já. Pólverjar hafa einmitt
gert allmiklar breytingar á
starfsemi samvinnufélaga
sinna, sem hníga í þá átt, að
félögin verða meira og meira
óháð ríkisvaldinu. Á s.l. ári
sendi svo Alþjóðasamvinnusam-
bandið nefnd manna til Pól-
lands til þess að kynna sér
samvinnustarfið þar og nefnd-
in skilaði áliti í byrjun þessa
árs. Álit hennar var á þá leið,
að pólska Bændasamvinnusam-
bandið starfaði nú í meginat-
riðum eftir Rochdale-reglun-
um, sem hafa jafnan verið
grundvallarreglur samvinnu-
félaga innan Alþjóðasambands-
ins. Það kom sem sagt í ljós,
að frelsi samvinnufélaga í Pól-
landi er nú miklum mun meira
en gert hafði verið ráð fyrir.
Nefndin lagði þess vegna til,
að pólska Bænda-samvinnu-
sambandinu yrði veitt upptaka
í Alþjóðasamvinnusambandið.
— Hvernig undirtektir hlaut
það á fundinum í Belgrad?
— Góðar. Það var samþykkt
að veita sambandinu inngöngu.
Má með sanni segja, að þar
6 SAMVINNAN