Samvinnan


Samvinnan - 01.02.1977, Qupperneq 19

Samvinnan - 01.02.1977, Qupperneq 19
Væri þjóðin öll eitt kaupfélag ... VerslunararSur heitir grein Benedikts Jónssonar á Auðnum í Tímariti kaupfélaga 1897 sem hér verður gripið niður í. Setjum svo að á einhverjum verslunarstað reki einn út- lendur kaupmaður verslun er árlega nemur 100 þúsund krónum. Setjum að hann hafi 10 prósent í hreinan arð, eða 10 þúsund króna atvinnutekj ur. Þetta er nú almennt kallaður verslunararður, og hann flytur kaupmaður út úr landinu af því hann er ekki búsettur hér. En nú skulum vér setja svo að allir þeir sem verslað hafa við kaupmann- inn, hætti því allt í einu, gangi allir í kaupfélag og panti allar hinar sömu vörur er kaupmaðurinn áður seldi þeim, gegnum umboðsmann erlendis. Gjörum ráð fyrir að þeir fái þær 10 prósent ódýrari og hafi því 10 þúsund króna hagnað af pöntuninni, í samanburði við það sem áður var. Þá missir auðvitað kaupmaðurinn allan sinn verslunar- arð. En hvað varð af honum? Varð hann að engu, eða dróst hann út úr landinu? Nei, hann er einmitt þessar 10 þúsund krónur sem pantendur ávinna sér með félags- skap sínum. Hann hefur nú tekið aðra stefnu og rennur nú inn i bú eða sjóð kaupfélagsmanna, inn í landið, í stað þess að renna í vasa kaupmannsins.... Og nú skulum vér setja að í stað kaupfélagsins er tók verslunararðinn af útlenda kaupmanninum, komi aftur innlendur kaupmaður, búsettur hér, er hafi jafnmikinn atvinnuarð sem hinn útlendi áður hafði. Hvaðan ætti hann þá að taka þennan arð? Mundi það ekki verða sami arðurinn sem hann tæki þá aftur frá kaupfélagsmönnum og færði saman í sínum vasa? Og hvað er svo eiginlega unnið með því? Ekkert annað en það að kaupendurnir, þjóðin, verður að borga þennan skatt til þess að eiga innlenda kaupmannastétt sem lifir á því að draga til sín arð frá atvinnuvegum alþýðu og safna honum á fárra manna vald og umráð. Það er að vísu hægt að segja að við það mundu allmargir menn í landinu fá atvinnu. En hvað ríður þjóðinni á því? Hvaða nauðsyn er oss á því að koma upp stétt í landinu sem ekkert framleiðir, meðan oss vantar svo tilfinnanlega vinnukrafta og fé til hinna framleiðandi atvinnuvega? ... Það er til þeirra en ekki frá þeim sem vér þurfum að leiða frjóvgandi arð. —- Sumir segja að kaupmenn hafi arð sinn miklu fremur af góðum og heppilegum innkaupum erlendis fyrir lágt verð en af útsölu hér fyrir hátt verð, og að því leyti dragi Benedikt Jónsson á Auönum (1846—1939) var nánasti aðstoðarmað- ur Jakobs Hálfdánarsonar við stofnun Kaupfélags Þingeyinga og stjómarmaður þess í 40 ár. Hann ritstýrði frá upphafi kaupfélags- blaðinu Ófeigi. Benedikt var öðrum fremur hugmyndafraeðingur samvinnustefnunnar. þeir arð inn í landið. En þetta raskar ekki hót því sem að framan er sagt, því að því er innkaup snertir á heims- markaðinum, geta kaupfélög ætíð sætt að minnsta kosti eins góðum kjörum og kaupmenn, og raunar betri, því öflugt kaupfélag er stærri og betri kaupandi en nokkur einn kaupmaður hér á landi. Væri þjóðin öll eitt kaup- félag, þá væri það hinn stærsti og besti kaupandi sem fram getur komið á heimsmarkaðinum af hálfu þessa lands og hlyti að geta átt kost á betri og hagfelldari kaup- um en nokkur kaupmaður sem aðeins ræki örlítinn hluta af verslun landsmanna. Og væru svo sömuleiðis allar af- urðir landsins sem til útlanda eru seldar, boðnar fram á einni hönd eða í einu lagi á stórmörkuðum heimsins, þá hefði sá seljandi langtum fleiri skilyrði fyrir því að geta selt vel en margir smáir frambjóðendur ... Sú hugsjón hlýtur að vaka fyrir hverjum sönnum kaup- félagsmanni sem skilur stefnur tímans og eðli kaupfé- lagsskaparins, að koma verslun lands vors smám saman í þetta horf, koma henni allri undir eina öfluga stjórn er aðeins lítur á hag heildarinnar en einskis einstaklings ... 1906 Sóknarhugur einkennir aðalfund Sambandsins. Samþykkt að hefja útgáfu tímarits í 2000 eintökum, og tókst Sigurður Jónsson í Ystafelli á hendur ritstjórn þess. Þá var ákveðið að gangast fyrir inntöku nýrra Sambandsfélaga. í því skyni var kaupfélögum á Norður- og Austurlandi boðið að senda fulltrúa á fund á Akureyri þar sem rætt var um framtíðar- verkefni Sambandsins og lagabreytingar sem stækkun þess þyrftu að fylgja. 1907 Nafni Sambandsins var breytt í Sambandskaupfélag íslands, enda gengu nú í það Kaupfélag Skagfirðinga, Kaupfélag Eyfirðinga og Pöntunarfélag Fljótsdalshéraðs. Ákveðið var að leita einnig eftir aðild annarra kaupfélaga á Austur- og Norðurlandi og í Strandasýslu. Tekin voru í notkun sláturhús kaupfélaganna á Akureyri og Húsavík. Sambandið seldi í einu lagi talsvert af kjöti aðildarfélaganna. Jón Jónsson kaupfélagsstjóri Norður-Þingeyinga fór til Bretlands og Norðurlanda að kynna sér störf samvinnufé- laga og naut til þess styrks frá Alþingi og Sambandinu. Út kom fyrsti árgangur Tímarits kaupfélaga og samvinnu- félaga er síðar hét Tímarit íslenskra samvinnufélaga, en lengst af Samvinnan. Viðskiptakreppa hófst og gekk víða um lönd með lánsfjár- þurrð og háum vöxtum. 15
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104

x

Samvinnan

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Link til dette eksemplar: 1.-2. Tölublað (01.02.1977)
https://timarit.is/issue/291787

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

1.-2. Tölublað (01.02.1977)

Iliuutsit: