Samvinnan - 01.02.1977, Qupperneq 43

1958
Eftir stórframkvæmdir undanfarinna ára, bæði á vegum
Sambandsins og margra kaupfélaga (einkum bygging slát-
ur- og frystihúsa), var nú rekstrarfjárskortur mjög baga-
legur samvinnuhreyfingunni.
Hermann Þorsteinsson varð framkvæmdastjóri í Höfn, og
Bj arni V. Magnússon varð sérstakur framkvæmdastj óri fyrir
Iceland Products er áður heyrði undir skrifstofuna í New
York.
1959
Til starfa tók Osta- og smjörsalan, stofnuð af Sambandinu
og Mjólkursamsölunni.
Sambandið kom upp skýrsluvéladeild sem hefur tekið að
sér mörg bókhaldsverkefni fyrir kaupfélögin auk bókhalds
Sambandsins og Sambandsfyrirtækjanna.
Sr. Guðmundur Sveinsson tók við ritstjóm Samvinnunnar.
Út kom bókin íslenskt samvinnustarf eftir Benedikt
Gröndal.
1960
Pramleiðsla Sambandsverksmiðjanna óx mikið þetta ár og
hið næsta, og farið var að flytja út afurðir þeirra.
Jakob Frímannsson varð formaður Sambandsstjórnar, tók
við af Sigurði Kristinssyni áttræðum.
Jónas Jónsson frá Hriflu (1885—1968) varð ritstjóri Tímarits sam-
vinnufélaganna (síðar Samvinnunnar) 1917 og skólastjóri Sam-
vinnuskólans frá stofnun hans 1918. Siðan var hann starfsmaður
Sambandsins að aðalstarfi, þegar frá er skilinn fjögurra ára ráð-
herradómur, uns hann lét af skólastjórn sjötugur.
vitanlega flutt beint milli stærri íslensku hafnanna og
útlanda með millilandaskipum.
Umboðssalamir í Reykjavík vita hvað nú er á seyði
og búast um eftir föngum. Sumir þeirra munu gerast stór-
kaupmenn með rándýrar birgðir til að geta orðið við
smápöntunum efnaminni kaupmanna og kaupfélaga. Og
þetta mun þeim takast, hiklaust, ef kaupfélögin ekki
verða fyrri til og koma á fót eigin heildsölu í Reykjavík.
Þetta mundi, frekar nokkru öðru, þjappa hinum einstöku
kaupfélögum saman í heild. Það mundi losa kaupfélags-
verslunina úr þeim óeðlilegu böndum sem hún (af skilj-
anlegum ástæðum) lenti í á byrjunarárum samvinnu-
hreyfingarinnar. Það mundi verða fyllri sigur yfir stór-
kaupmönnunum heldur en kaupfélögin hafa enn unnið
yfir kaupmönnunum.
Verið getur að sumum mönnum finnist að þetta fyrir-
komulag mundi reynast miður en það sem nú verður
reynt á næstu árum, nefnilega: að hafa sérstakan erind-
reka í útlöndum til að selja íslenskar afurðir, og ef til
vill kaupa erlendan vaming. Ég vil síst mæla á móti þess-
ari tilraun. Ég held jafnvel að nýtur maður, eins og sá
sem nú gegnir erindrekastarfinu, muni gera mikið gott
hve ófullkomlega sem honum væri í hendur búið. En
ég bið menn að gæta þess að á næstu fjórum árum verð-
ur Reykjavík miðstöð íslenskrar verslunar. Hvers vegna
vilja þá ekki kaupfélögin laga sig eftir breytingunni eins
og kaupmenn? Kaupfélögin þurfa að eiga birgðir á ein-
hverjum stað, og það hlýtur að verða í Reykjavík, hjá
einhverjum stórsalanum ef ekki verður nein samvinna
með félögunum. Einungis væri munurinn sá að eftir
fáein ár yrði íslenska alþýðan nokkrum milljónum króna
ríkari, ef kaupfélögin bæru gæfu til að brjóta af sér fjötra
stórsölunnar sem hingað til hafa hindrað eðlilegan við-
gang þeirra.
Erlendur Einarsson (t. v.) tekur við forstjórastarfi Sambandsins af
Vilhjálmi Þór í ársbyrjun 1955. Erlendur hafði þá verið framkvæmda-
stjóri Samvinnutrygg-inga frá stofnun 1946; Vilhjálmur hvarf á ný til
starfa sem bankastjóri Landsbankans.
39