Samvinnan - 01.12.1975, Síða 11

Madonna í stiganum, elzta mynd sem varð'veitzt hefur eftir Michelangelo, gerð 1491.
þrettán ára gamall var hann
settur í vinnustofu hinna frægu
Ghirlandaio-bræSra í Flórenz.
Þar fékk hann sína fyrstu og
síðustu tilsögn í meðferð lita.
Einn góðan veðurdag, þegar
hópur lærlinga var að dást að
kvenmannsmynd eftir Domi-
nio Ghirlandaio, tók Michel-
angelo upp gildan blýant og
lagaði myndina. Og ekki nóg
með það. Dominio sá, að fram-
hleypni strákhvolpurinn hafði
á réttu að standa. Michelange-
lo var visað á dyr (en með beztu
fáanlegum meðmælum). Eftir
nokkurt flakk lenti hann í lista-
verksmiðju Bertolds, mynd-
höggvarans, sem framleiddi
höggmyndir í hálfklassiskum
stil fyrir Lorenzo de Medici, auð-
ugasta bankamann Flórenz-
borgar. Hann hafði viðurnefnið
„Hinn óviðjafnanlegi", vegna
taumlausrar eyðslu og íburðar-
mikils listasmekks.
• UNDIR VERNDARVÆNG
EINRÆÐISHERRA
FLORENZ
Michelangelo var notaður til
að höggva útlínur í marmara-
hellur í Medici-görðunum. Dag
frá degi þreknuðu herðarnar
ungu og hvöss augun urðu
óskeikul á línu og form. Þá var
það einn dag að Lorenzo rakst
á smámynd, sem drengsnáðinn
hafði höggvið í marmarabrot.
Undrandi og hrifinn tók hann
Michelangelo með sér i höll
sína, setti hann til borðs með
sonum sinum og klæddi eins og
þá. í höllinni var samankomið
val skálda og listamanna og
drengurinn drakk í sig fram-
andi kenningar. Hann kynntist
háleitum boðskap Platos og
lestur kvæða Dantes vakti hjá
honum nýjan hæfileika, ljóða-
gerð. Hann samdi 77 sonnettur,
einlægar og sem höggnar út
úr sál hans.
Sál hans var jafn háleit og
sumra gömlu spámannanna,
full af háleitum sýnum og ein-
lægri siðavendni. Þó var skap-
höfn hans áfátt í mörgu.
Heimtufrekur var hann og til-
finninganæmur og hvassyrtur
úr hófi fram. Hann nefbrotn-
aði eitt sinn, er hann tókst á
við eldri og sterkari vinnufé-
laga; þetta lýti fylgdi honum
alla ævi og hafði djúp áhrif á
hann. Hann, sem tilbað fegurð-
ina, sannfærðist um, að sjálfur
væri hann ófríðastur allra
manna. Ef til vill var hann ekki
fallegur ungur maður, en árin
gerðu ógleymanlegt hrukkótt
andlitið og ljósbrún augun full
spámannlegri ást og trega.
Lorenzo dó 1493, og þegar
Piero, sonur hans, fann ekkert
betra fyrir Michelangelo að
gera en búa til snjókarla i hall-
argarðinum, flýði hann frá
Flórenz og flæktist suður til
Rómar.
• FANGI JÚLÍUSAR PÁFA
í FJÖGUR ÁR
Fyrsta meistaraverk sitt gerði
Micheiangelo í Róm. Það er
mynd af Maríu, þar sem hún
heldur Jesús Kristi látnum á
hnjám sér. Þetta er eina mynd-
in, sem hann hjó nafn sitt á,
því eitt sinn heyrði hann talað
um, að hún væri eftir annan
listamann. Nótt eina læddist
hann inn í kirkjuna, þar sem
myndin var geymd, og meitlaði
nafn sitt á fótstallinn. Þessi
mynd stendur nú í Péturskirkj-
unni.
Þegar Júlíus II varð páfi,
gerði hann stórfenglegar áætl-
anir um byggingu stórhýsa og
minnismerkja, sem höfðu ærið
oft hans heilagleika að mið-
depli. Þannig hraðaði hann
eftir föngum niðurrifi gömlu
Péturskirkjunnar, svo honum
mætti sjálfum auðnast að
leggja hornsteininn að hinu
nýja guðshúsi. Michelangelo
var þá í Flórenz, en Júlíus, sem
dreymdi um að reisa sjálfum
sér stærsta grafhýsi veraldar,
sendi eftir honum, listamann-
inum með stórfenglegustu hug-
myndirnar.
Þannig byrjaði vinátta þeirra,
sem þó liktist alltaf meir tog-
streitu en vináttu. Júlíus varð
hrifinn af uppdráttum Michel-
angelos af grafhýsinu. Það áttu
17