Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.04.1909, Síða 67

135
meðlima. Fjelög þessi hafa mikil vörusöfn og verk-
smiðjur. A seinni árum hafa verkamenn stofnað kaup-
fjelög á Ítalíu, Spáni, Ungverjalandi og víðar. í flestum
löndum, sem hjer hafa nefnd verið, hafa sambandskaup-
fjelög verið stofnuð.
Viðskiptaveltan í nokkrum þessum sambandskaupfje-
lögum var árið 1907:
Á Þýzkalandi 60,000,000 mörk.
í Sviss 11,000,000 —
Á Ungverjalandi 10,000,000 —
Auðvitað er viðskiptaveltan í öllum kaupfjelögunum,
samanlögð, langtum meiri en hjer er sýnt; því talsvert
vantar á að öll kaupfjelögin hafi gengið inn í sambands-
kaupfjeiögin, og að sjálfsögðu nær einnig íhaldsstefnan
til kaupfjelaganna, þegar svo ber undir að leiðandi fje-
lagsmenn hafa valið sjer stöðu við það heygarðshornið.
Nú sem stendur (í árslok 1908) ‘eru í Norðurálfunni
um 10,000 kaupfjelög, með 7 (sjö) miljónum fjelags-
manna. Árlega er vöruviðskiptaveltan (einhliða talið) í
þessum fjelögum um 2,285 miljónir króna, eptir reikn-
ingaverði.
* *
*
Árið 1866 festi kaupfjelagshreyfingin fyrst fastar rætur
í Danmörku. Að vísu hafði áður verið gerð tilraun með
kaupfjelagsstofnun í Höfn, en hún fór fljótlega út um
þúfur. Það var presturinn H. Sonne, sem kom hinu fyrsta
verulega kaupfjelagi á legg meðal sóknarmanna sinna í
kauptúninu Thisted á Norður-Jótlandi. Hann átti við margt
að stríða í tilraunum sínum við útbreiðslu kaupfjelags-
skaparins. Nú hafa dönsku kaupfjelögin reist honum
minnisvarða í Viby. Árið 1868 gat æskuvinur Sonnes:
F. Ulrik stofnað fyrsta kaupfjelagið í Höfn, en svo liðu
þrjátiu ár að samvinnuhreifingin breiddist lítið út í höfuð-
10*