Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.04.1909, Side 12

80
hvort heldur er fyrir vörur, eða peninga og ávísanir. Ef
lánið er eigi borgað upp á hinum ákveðnu tímum, tvis-
var á ári, ættu vextirnir að hækka til muna.
Að öðru leyti ættu kaupfjelögin að selja sem mest fyr-
ir borgun út í hönd. Lánsverzlunin veikir fjelögin og
brýtur algjörlega bág við tilgang þeirra og nútíðaraugna-
mið. Hún er vísasti vegurinn til falls og eyðileggingar
þessum fjelagsskap. Dæmin eru deginum ljósari, í því
efni.
Kaupfjelögin eiga enga framtíð fyrir höndum, nje held-
ur geta sýnt sanna raun, frekar hjer á landi en annar-
staðar, ef þau halda lánsverzluninni áfram. Hvert það
fjelag, sem lánar takmarkalaust, eða takmarkalítið, er dauða-
dæmt, fyr eða síðar.
Pessvegna er það fyrsta og sjálfsagðasta hiutverk hvers
kaupfjelags, að beitast fyrir því, af alefli: að útrýma láns-
verzluninni eða takmarka hana sem mest.
Vöruskiptaverzlunin á mjög mikinn þátt í lánsverzlun-
inni og viðheldur henni. Vöruskiptin og iánin hafa hald-
izt í hendur hjer á landi um langa tíma. Nú er vöru-
skiptaverzlunin að mestu leyti horfin úr heiminum nema
meðal íslendinga og hjá Grænlendingum. Á Skotlandi
átti hún sjer lengi stað, en svo hafa fróðir menn sagt
mjer, að þar hafi hún fyrir nokkurum tíma síðan verið
bönnuð með lögum.
Hjer á landi hefir verið nokkur ágreiningur um joað,
manna á meðal, hvað sje í raun og veru vöruskipta-
verzlun. Þannig telja sumir það ekki vöruskiptaverzlun,
þó sami umboðsmaður i útlöndum hafi með höndum
sölu á innlendri vöru og innkaup á hinni útlendu. Pað
á vitanlega ekki saman nema nafnið, hvern veg þessu er
fyrir komið í hinum ýmsu fjelögum. það getur verið
peningaverzlun, þó sami maðurinn annist þetta hvoru-
tveggja, ef hann sýnir skilríki fyrir því, að innlenda var-
an hafi verið seld sjerstaklega, og útlenda varan keypt