Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.04.1909, Blaðsíða 31

99
anna. í þeim tilgangi mun og sambandskaupfjelagið
vera stofnað, og vænti eg að heyra frá því nytsamar
nýungar í framkvæmdaráttina til sameiginlegra umbóta.
Horfurnar eru slæmar með ísienzka verzlun yfir höf-
uð að segja, nú sem stendur. þó að einstöku kaupfjelag
standi með pálmann í höndum, og fjárhagur þess sje í
góðu lagi, þá er, því miður, allt of óvíða mikil framför
að kaupfjelögunum svo að hún sjáist berlega í ástæðum
bænda og almennings yfirleytt í hinum ýmsu sýslufje-
lögum . . .
Pað sem allir bændur vilja ná í verzlun sinni er þetta:
að kaupa útlendan varning svo ódýrt, sem kostur er á,
og hitt, að koma sínum innlendu vörum í sem hæst verð.
Að þessu takmarki stefna hugsanir bænda í verzlunar-
málum, og því er það að þeir hafa, margir hverjir, ver-
ið með annan fótinn í kaupfjelagi, en með hinn hjá
kaupmönnum. Pöntunarvaran hefir orðið þeim til muna
ódýrari, en aptur á móti hafa ríkir og kappsfullir kaup-
menn reynt að yfirbjóða íslenzku vöruna og sprengja
hana upp, opt sjer í stórskaða, skoðað út af fyrir sig,
og má þar tilnefna mörg dæmi. Verst af öllu er það, að
eyðsla bænda hefir aukizt hjer um bil í hlutfalli við það
sem nemur hagnaðinum af auknum viðskiptum’ í kaup-
fjelaginu. það má eigi halda lengur þannig áfram, að
engin fyrirhyggja sje sýnd með ýmsan tilkostnað og fyr-
irkomulag meðal kaupfjelaganna.
Bændafjelögin þurfa að fara í aðra stefnu en kaup-
mannaverzlanir, og mega alls eigi sníða fyrirkomulag sitt
eptir kaupmönnum; því þó svo virðist að þeir hafi grætt
á verzlun, þá er það að eins á góðum verzlunarárum,
og hitt er deginum ljósara, að margir þeirra hafa tapað
stórmiklu. Nú er svo komið, að eptir þau góðæri sem
verið hafa, þá hafa bændur safnað skuldum, við kaup-
menn og kaupfjelög, og það miklu meira en eðlilegt
hefði verið fyrir verðhækkun útlendrar vöru, árin 1907
og 1908. í flestum kaupfjelögunum er sparnaðarins of