Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.08.1921, Page 25

Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
131
4. Það býður liagnaðinn af kaupfélagsskapnum
innan félaganna gagnstætt kostnaðarverðsskipulaginu,
sem laðar menn frekar til að leita hans utan félaganna,
hjá keppinautunum.
Það má í stuttu máli segja um anchnælin, að þau
eru sumpart bygð á misskilningi höf. á sambandi verð-
lagsskipulagsins við önnur sérstök skipulagsatriði, sum-
part á því að einkenni gangverðsskipulagsins eru fram-
lengd út í öfgar og öfguninni svo mótmælt og sumpart
á sérstökum skilningi höf. á því sem sagt hefir
verið.
Pyrsta atriðinu er mótmælt svo sem sagt hefir verið,
að „ókleyftu væri að sjá fyrir venjulegan kostnað.
Minst á þau félög, sem orðið hafa undir í samkepninni
og þeim gefið virðingarnafnið: „skattafélög“ og hlutað-
eigendum þeirra brugðið um skort á sjálfsafneitun, ráð-
deild, framsýni og festu; jafnframt gefur höf. í skyn,
að sig skorti kunnleika á því, sem hann dæmir hér
svo strangt og óhikað. Loks er mér brugðið um að eg
taki kostnaðarverðsaðferðina altof bókstaflega.
Það er síst hægt að segja að höf. taki gangverðs-
skipulagið og ástæðurnar fyrir því of bókstaflega, og
naumast, að hann g e t i hins betra til um ástæðurnar
fyrir falli „skattafélaganna“, sem hann svo nefnir. Það
væri þó „siðmætara“ og lýsti meiri góðgirni, að geta
þess til að óheppilegt skipulag og ytri ósjálfráð atvik,
t. d. almenn viðskiftakreppa, hefði valdið, eða átt þátt
í falli þeirra. Hvað er eðlilegra en að það skipulag,
sem hamlar þroska félaganna — kostnaðarverðsskipu-
lagið — hafi átt sinn drjúga þátt í fallinu. Það hygg
eg, að þau hafi flest eða öll starfað með því skipulagi.
Vorkunn er þótt höf. skirrist við að geta þess til svo
mjög sem hann heldur því fram.
Um fyrirsjón kostnaðarins er það að segja, að það
er miklu fremur óvenjulegur en venjulegur kostnaður,