Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.08.1921, Side 9

Tímarit íslenskra samvinnufélaga. 115
Þessu fylg'di vörupöntun gegn gjaldeyrislofor5m n. A
þenna liátt var skuldunum sagt stríö á hendur. Menn
kallaðir til ábyrgðar og skila. Stórbætt verslun gerði
mönnum fært, að brjóta af sér skuldahlekkina smátt
og smátt. Vörupöntunarrétturinn lyfti upp á mönnum
höfðinu og rétti menn upp úr aldabeygju. Pöntuð vara
var handvís eign þeirra, og tjáði engum að mæla á
móti. Munu þau umskifti hafa verið stórfeld, frá því
sem áður var. Pöntunarverð varanna reyndist aftur á
móti svo biturt vopn í samkepninni, að baráttan frá
hálfu keppinautanna var frá upphafi vonlaus.
Reynsfa Þingeyinga er sú, eins og áður er tekið
frarn, að skipulag þeirra hefir reynst traust og sterkt.
Þeir höfðu á frumiegan og einkennilegan hátt upp-
götvað skipulagsskilyrði í samvinnuféiögum, sem átti
sérlega vel við staðháttuna og aðstöðu þeirra á við-
skiftasviðinu. Þessi atriði liafa unnið hylli þeirra og
traust. Þeir trúa því statt og stöðugt, að þau hafi ævar-
andi gildi sem grundvallarskiiyrði í íslenskum sam-
vinnuféiögum.
Kaupfélög þau, sem á fyrstu árum samvinnuhreyf-
ingarinnar hér á landi bygðu skipulag sitt eftir liinni
þingeysku fyrirmynd, hverfa að mestu eða öllu fráþví
aftur eftir aldamótin. Þá kemur nýr fjörkippur í þessa
hreyfingu og um ieið stefnubreyting annarsstaðar en í
Þingeyjarsýslu. Pélögin eru þá sniðin eftir erlendri fyr-
irmynd, sem kend er við Rochdaie. Kaupfélag Eyfirð-
inga er eist og öflugast allra þessara félaga. Þessi fé-
lög reka að öllu verslunina í opinni samkepni við
kaupmenn, en úthluta ágóða við árslok og safna sjóð-
um fyrir félagsmenn. Kaupfélag Eyfirðinga hefirreynst
afarmáttugt og sigursælt í liarðri samkepni. Skipulags-
form þess er einfalt og fábrotið. Það hefir því hér á
landi orðið fyrirmynd margra nýrra félaga. Þá erhorf-
ið frá pöntunarskipulaginu, kostnaðarverðsúthlutun var-