Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.08.1921, Blaðsíða 27

Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
133
byggja hana að mestu á hreinum tölum, eða meta verð-
ur hana mestpart sem óbeinan hagnað. Ummælin um
óyggjanleikann eiga þess vegna jafnt við báðar aðferð-
irnar, verðuppbótin og óbeini hagnaðurinn er jafn ein-
hæft vitni í báðum tilfellum — þessi mótmæli eru því
einkis verð.
Um hitt, að misbrúka aðferðina til óeðlilega hárrar
álagningar, m. ö. o. fara með liana út í öfgar, þarf í
raun og veru ekki að ræða. En ef leyfilegt er að gera
ráð fyrir misbrúkun annars verðlagsmátans, þá má láta
sér koma til hugar einnig misbrúkun hins. Og hverjar
verða afleiðingarnar? í öðru tilfellinu tap utanfélags-
manna, í hinu tap félagsmanna, hnekkir fyrir þroska
félaganna og þrif og ef ti! vill hrun þeirra, ef mikið
ber út af.
Ýms ummæli höf. um þetta atriði eru bygð á mis-
skilningi hans á sambandi verðlagsskipulagsins við önn-
ur skipulagsatriði og ýms eru óviðkomandi. —
Um þriðja atriðið eru höfð þau ummæli, að nærri
liggi að upp snúi það sem niður á að vita. — Þau
ummæli höf. um þetta atriði, sem snerta umræðuefni
okkar, má segja, að séu innan hæfilegra takmarka, og
er að því leyti gott að ræða það við hann.
Það er hvorttveggja, að kaupmenn munu ekki telja
sér skylt að fylgja verðlagi kostnaðarverðsfélaganna og
að þeir munu alloft hvorki geta né vilja láta sér nægja
þá verðframfærslu, sem félögunum nægir. Af því leiðir
að þeir leita þá ýmsra bragða til að villa sýn um réttan
samanburð á verðlaginu, svo sem það — eins og höf.
kemst að orði — að „smyrja á“ í verðlagi einstakra
vara til hlífðar öðrum og gefa þannig undir fótinn með
allskonar glæsilega ,,undirsölu“; hitt annað — sem höf.
kannast líka við — að keppa um verðlagið með verri
og þá um leið ódýrari vörutegundir. Verður hvorugt
með réttu talin „réttarbót fyrir almenn viðskifti“.