Andvari - 01.04.1962, Blaðsíða 57

ANDVARI
ÍSLAND Á KROSSGÖTUM 1908
55
$)\n ibUuxUa 00,abataxjjl tjúUl^tíÍ,
ORiwmsbjjjai^ mu alUu, ^r, uni ^ulUutlóá CísWtÖb \cj,oHL \S\i.
Danska og íslenzka sambandslaganefndin 1918.
eða siðferðilegra, eSa annarra, við kröfu
sína um endurskoðun þessara tengsla.
Alþingi gat krafizt endurskoðunar lag-
anna eftir 25 ár.
Samkvæmt lögunum varS konungur að
ákveða eftir tillögu alþingis, að samband-
inu væri slitið um öll uppsegjanlegu
málin (liði 4—8 í 3. gr.), en sú skylda
náði ekki lengra.
Málin þrjú, sem eftir stóðu í 3. gr.,
voru í rauninni ekki „óuppsegjanleg“,
heldur háð geðþótta konungs í því efni.
Þegar litið er yfir það tímabil sögunnar,
sem lauslega hefur verið drepið á hér að
framan, tímabilið frá einveldislokum
Danakonungs 1849 og til þess, er íslenzku
þjóðfulltrúarnir setjast að samningsborði
með dönskum stallbræðrum 1908, virðast
eftirfarandi atriði einkum koma áberandi
í Ijós.
íslendingar telja sig eingöngu báða
konungsveldinu og vitna til sögunnar og
fornra skjala, Gamla sáttmála og annarra,
til sönnunar sínum málsstað.
Þennan sögulega málstað virðir Dana-
konungur að vettugi, einmitt sá konung-
urinn, sem var óbundinn þingræðinu og
bar skylda til að afhenda Islendingum
aftur þau stjórnarréttindi, er honum voru
léð sem einvaldskonungi.
Hinir snjöllu baráttumenn þeirra tíma,
Jón Sigurðsson og samherjar hans, eru
alla tíð dyggilega studdir af landsfólkinu,
er sendir æ ofan í æ bænarskrár um réttar-
bætur, en allt kemur fyrir ekki, hinn
sögulegi réttur er ekki virtur né viður-
kenndur.
ViS þetta myndast bið ömurlegasta
ástand, sem vart verður skilið til fulls af
þeim, sem ekki bafa þekkt það af eigin
raun.
Þessu ástandi lýsir dr. Jón Þorkelsson
í þingræðu á þessa jeið (Alþt. 1909):