Andvari - 01.04.1962, Blaðsíða 86

84
JON ÞORARINSSON
ANDVARI
og var um tíma hljóðfæralcikari í hljórn-
sveit kjörfurstans í Bonn, þar sem Beet-
hoven starfaði einnig. Eftir það hafði
hann dvalizt í Hamborg, París og Vín,
en settist loks að í París fyrir fullt og allt.
Hann naut talsverðrar frægðar fyrir
óperur sínar, en einkum var hann mikils-
virtur kennari. Meðal annarra nemenda
hans voru Bcrlioz, Gounod og César
Franck.
Ferdinando Paér þótti hlcndinn í
skapgerð, en óperur hans áttu margar
hverjar miklum vinsældum að fagna, þótt
ekki hafi þær orðið að sama skapi lang-
lifar á fjölunum. Hann var ítalskur að
ætterni, en hafði dvalizt langdvölum í
Vín, orðið þar fyrir tónlistaráhrifum
I laydns, Mozarts og Glucks og verið inál-
vinur Beethovens. Eftir fárra ára dvöl í
Dresden fylgdi hann Napóleon til Var-
sjár og síðan til Parísar og settist þar að
í skjóli hans.
Af þvi, sem hér hefir verið sagt um
kennara Eiszts, má ráða, að vel hefir
vcrið vandað til uppeldis hans. Á þeim
aldri, þegar hörn í löndum mótmælenda
ganga til fermingar, var Franz orðinn
sannur heimsborgari í list sinni. Idöfuð-
markmið Adams Liszts var að gera hljóð-
færasnilling úr syni sínum, og munu
fjárhagssjónarmið hafa ráðið miklu um
það. En hann gerði sér þess grein, að
slík þjálfun mundi reynast haldlítil til
lengdar, nema hún styddist við víðtæka
þekkingu á tónlist yfirleitt og hvíldi á
hreiðum grundvelli almennrar mennt-
unar. 1 París eins og í Vín varð Liszt
mikill aufúsugestur í samkvæmissölum
hefðarfólksins. Þangað söfnuðust skáld
og listamenn, sem voru fjölmennir í
París um þessar mundir eins og löngum
síðan. Kynnin við þá höfðu sitt mennta-
gildi, og áhrif sumra þeirra á Liszts urðu
djúp og varanleg.
En líf umferðasnillingsins lét honurn
ekki. Hann hafði allt frá fyrstu bernsku
verið mjög trúhneigður, las löngum ritn-
inguna og sökkti sér niður í önnur trúar-
rit. Á þessum fyrstu frægðarárum sínum
í París grátbað hann föður sinn um leyfi
til að snúa baki við allri dýrðinni og
ganga í prestaskóla. „Ég vonaði," sagði
hann síðar, „að mér mætti vcitast að lifa
dýrlingslífi og ef til vill þola píslarvættis-
dauða.“ En Adam Liszt var fastur fyrir:
„Við höfum nægar sannanir fyrir því,“
sagði hann, „að tónlistin en ekki trúin
er hin sanna köllun þín. Elskaðu guð
af öllu hjarta, vertu sannur og góður
maður, og þá muntu öðlast þá æðstu
fullkomnun í listinni, sem hinn almátt-
ugi hefir kjörið þig til.“
Nokkuð munu þessi átök hafa fengið
á þá feðga báða. Þeim var ráðlagt að leita
til Boulogne sér til heilsubótar, og þar
lézt Adam Liszt 28. ágúst 1827.
Franz var á mjög viðkvæmum aldri,
þegar hann missti föður sinn, og auk þess
djúpt sokkinn í hcilabrot um trúmál og
viðhorf sitt allt til lífs og listar. Þrátt
fyrir þær miklu vinsældir og aðdáun,
sem hann varð aðnjótandi, virðist hann
hafa verið mjög einmana. Löngu síðar
gerði hann grein fyrir listviðhorfi sínu
um þessar mundir með svofelldum orð-
um: „Þegar dauðinn hafði rænt mig
föður mínum og mér fór að skiljast, hvað
listin gæti verið og hvað hún ætti að
vera, lá við að ég léti yfirbugast af þcim
óviðráðanlegu erfiðleikum, sem þyrptust
að mér og lokuðu þeirn leiðum, er álit-
legastar sýndust. Og þegar ég varð engrar
samúðar var frá neinurn mér andlega
skyldum, hvorki í hópi hinna sjálfglöðu
fyrirmanna né heldur — og þaðan af
síður —■ meðal listamannanna, sem
móktu í þægilegu kæruleysi, þekktu ekk-
ert til þeirra takmarka, sem ég stefndi
að, og vissu ekkert um þá hæfileika, sem