Andvari - 01.04.1962, Blaðsíða 45

ANDVAKI
LÁTTII GAMMINN GEISA
43
um leið, að ef ég væri eitthvað riðinn
við „tímaritið hans Finns“, skyldu þeir
styrkja það af alefli . . . Vera kann, að
þetta geti orðið verkfæri í hendi Velvak-
anda."1)
Tímarit þetta kom aldrei út, en þannig
gat ágreiningur Hannesar við Velvakanda
og bræður hans lagzt á eitt með alþjóða-
hyggju realismans um það, að hann væri
ekki um of hrifinn af slagorðum Þing-
vallafundarins og hvatningu Steingríms.
Um haustið hvarf hann aftur til Hafnar
og hefur nú loks af alvöru látið til skarar
skríða við laganámið í því skyni að ljúka
prófi. Segir Stefán Stefánsson, síðar
skólameistari, í bréti til Boga Th. Mel-
steds 7. nóv. 1885:
,,. . . en nú er sagt, að þríeiningin,
I íann. Steini og Bert. séu komnir i bind-
indi ásamt draböntum sínum."2)
Um hríð lagði nú Hannes skáldskapar-
iðkanir á hilluna, og vorið eftir 19. júní
1886 lauk hann lögfræðiprófi með lágri
annarri einkunn og hvarf heim til íslands.
XIII
Það beið enginn rósabeður ungra
manna, sem hurfu heim frá háskólanámi
í þann mund, er Hannes sté á land í
Reykjavík, jafnvel þótt þeir hefðu lokið
prófi. Árferði á íslandi var með örðug-
asta rnóti. Sultur og kuldi dró úr kjark
og lamaði fjör. Viðbrigðin voru mikil og
umskiptin snögg frá glaðværum strætum
borgarinnar við Sundið til tómthúsanna
umhverfis Vík. Hannes kom heim þjóð-
kunnugt skáld, en næstu ár heyrðist fátt
ljóða frá honum. Þegar bók hans, Ymisleg
ljóðmæli, kom út 1893, var mestur hluti
hennar kvæði frá árunum fyrir heim-
komuna. Nú beið hans brauðstritið grá-
myglulegt og tilbreytingarsnautt. Um
1) Ny kgl. saml. utilg. 150, 4to, 6.
2) Ny kgl. saml. utilg. 141, 4to,
skeið haustið 1886 var hann settur sj'slu-
maður 1 Dalasýslu og sendi Matthíasi
Jochumssyni ljóðabréf frá Staðarfelli:
Hér á Stað und státnu Felli
staulast ég nú langan dag,
lífsins ræfil ríf úr svelli,
raula á milli stundum brag,
horfi á grjót á grýttum velli
og gnauða heyri bárulag,
og hreppsómaga hungurrelli,
hræfuglagarg og sveitarjag.
Líklega var íslenzkum mönnum aldrei
Ijósari þörfin til umbóta en þá þeir kornu
heim cftir langa útivist, áður en um-
hverfið náði að marka þá geiri sínum.
Hannes kvaddi sér að sönnu sjaldan
Iiljóðs í ljóði næstu árin, en 14. janúar
1888 flutti hann i Reykjavík fyrirlestur,
Llm ástand íslenzks skáldskapar nú á
tímum. Var niðurlag hans prentað í Fjall-
konunni 18. janúar. Þar dregur hann
saman þær skoðanir, sem hann um skeið
hafði helgað sér, og kemur fram sem
boðberi nýrrar bókmenntastefnu. Flvergi
í verkum sínum birtist Hannes sem jafn-
eindreginn lærisveinn Georgs Brandesar
og í þessum fyrirlestri. Hann taldi is-
lenzkum skáldskap hafa farið hnignandi
undanfarin tíu ár, og kvað Bókmennta-
félagið meðal annarra eiga sök á því
með fornaldardýrkun sinni og forn-
fræðagrúski. Hann taldi skáldskapinn þá
hafa staðið með mestum blóma, „sem
sannarleg pólitísk hreyfíng er í þjóðinni."
,,En nú kveða skáldin tóma grafsöngva,"
segir hann. Hann telur orsökina þá, að
þau standi öll nema Gestur Pálsson á
grundvelli þjóðernisátrúnaðar og þjóðar-
tilbeiðslu. Síðan gerir hann þá skýringu
Brandesar að sinni, að slíkt hafi verið
eðlileg viðbrögð gegn yfirgangi Napó-
leons mikla og lítilsvirðingu hans á þjóð-
legum verðnrætum í Evrópu eftir akla-