Andvari - 01.04.1962, Blaðsíða 12

10
LÁllUS SIGURBJÖRNSSON
ANDVAIU
geta, að þetta sama vor eru þrjú málefni á dagskrá félagsins, sem sýna hvert
stefnir. Jón Árnason les upp ritgerð um vikivaka, heitiS er verSlaunum fyrir
aS semja leikrit um tiltekiS efni „aS sýna hversu miklu illu bakmálg tunga
getur komiS til leiSar í heimilislífinu", og í þriSja lagi skýtur upp „útilegumanna-
þema“ þar sem lagt er fyrir félagsmenn aS yrkja drápu um Fjalla-Eyvind. Þegar
Matthías leggur á fjöll meS kvekurunum um sumariS, er hann einkennilega
skyggn á útilegumannaslóSum og fyrstur manna lofar liann öræfafegurSina svo
scm vert er aS dómi nútímamanna.
Þetta er í fljótu bragSi forsaga þess verks, sem hafiS er og lokiS er viS í
Brúnshúsi um jólin 1861. Athuganir á erlendum fyrirmyndum þarf naumast
aS gera, í raun réttri eru þær engar, nokkur sönglög fengin aS láni úr „ Alfhól"
Heibergs, þaS er allt og sumt af erlendum toga í þessum rammíslenzka skóla-
piltaleik. Tíminn leyfSi enga útúrdúra, forseti leikfélagsins rak á eftir, leiksýn-
ingar höfSu hafizt þrjú undanfarin ár milli jóla og nýárs, nú var sýnt, aS þær
myndu ekki hefjast fyrr en eftir nýár og alveg óvíst, hvenær nýja leikritiS kæmist
upp. I reyndinni fór svo, aS sýningar hófust 4. janúar og frumsýning „Utilegu-
mannanna" var sennilega fyrsta laugardag í febrúar. TímahrakiS, efnisvaliS frá
Jóni Árnasyni og hein aSstoS SigurSar málara viS sjálfa leikritunina annars
vegar en hins vegar „pöhullinn" sem klappaSi yfir honurn, er hann hafSi veriS
„æptur fram á scenuna“ (þaS var reyndar Jón landlæknir sem kallaSi höfund-
inn fram) virSist mér ráSa einkunninni, sem hann gefur leikritinu í vinarbréfi
mánuSi síSar og áSur er vitnaS til. NiSurlag ummælanna eru hreystiyrSi ungs
manns: „Mér leiddist þessi danska „kommindía", sem griSkonur hérna segja,
og tók mig því til“. ÞaS er vitaS, aS leikritiS var samiS aS undirlagi þeirra
manna, sem fremst gengu til þess aS eySa dönskum áhrifum, en þar var Matthías
aldrei mjög framarlega í flokki. Nafngiftirnar í leiknum kunna aS vera alveg
út í bláinn, en ég get ekki varizt þeirri hugsun, aS galsinn hafi veriS ofarlega
í Matthíasi, þegar hann nefnir bóndann í Dal SigurS og húskarl hans Jón sterka
(reyndar mætti snúa þessu viS um þá Jón Árnason og SigurS málara), en annar
skólapiltanna (stúdentanna í síSari útgáfum) heitir Helgi svo sem til aS minna
á leikfélagsformanninn, sem var meSal leikenda í fmmsýningunum og lék
raunar hinn skólapiltinn, Grím.
Göngum nær húsunum í Reykjavík sitt viS hvom endann á Kirkjubrú,
SmiSshúsi og Brúnshúsi. NæstliSin tíS hefur veriS hagstæS íbúum þeirra. Þeir
sækja í sig veSriS til stórra átaka. Úti í Þýzkalandi er veriS aS prenta fyrsta
bindi JrjóSsagna Jóns Árnasonar, þaS gleSur alla þrjá, því þeir hafa lagt sitt til,
málarinn og skólapilturinn, en auk þess á Jón þar vísa von fjár og frama. Sig-
urSur er talsvert uppveSraSur vegna rúnasteinsmynda sinna í þjóSsagnasafninu