Fréttablaðið


Fréttablaðið - 25.09.2009, Qupperneq 22

Fréttablaðið - 25.09.2009, Qupperneq 22
22 25. september 2009 FÖSTUDAGUR Hafta-aðallinn UMRÆÐAN Ársæll Valfells og Heiðar Már Guðjónsson skrifa um gjaldeyrishöft Enginn skilningur er jafn slæmur og misskilningur. Misskilningurinn með íslensku krónuna og sérkennileg umræða um hana er sláandi. Nóbelsverðlaunahafinn Joseph Stiglitz kemur fram og segir að krónan muni hjálpa okkur Íslendingum úr þeim ógöngum sem við erum í. Andstæðingar ESB hafa meira að segja reynt að halda því fram að ástandið á Írlandi sé verra en á Íslandi því þeir geti ekki fellt gengi sitt vegna þess að þeir hafa evru. Því muni atvinnuleysi aukast hraðar á Írlandi og almenn hagsæld versna meira en á Íslandi. Hverjir græða á höftunum? Afleiðingar hafta á fjármagns- hreyfingar til og frá Íslandi eru margar. Fyrsta afleiðingin er sú að aðilar sem eru séðari, eða betur tengdir í haftakerfinu, sjá sér leik á borði og spila á höft- in. Því eru núna þeir Íslending- ar til sem þykjast vera að kaupa sér húsnæði eða bíl erlendis og fá til þess afgreiddan gjaldeyri á opinberu haftagengi Seðla- banka Íslands. Kaupin ganga síðan aldrei formlega í gegn heldur er gjaldeyririnn tekinn og seldur aftur á svörtum mark- aði, hinum óopinbera markaði utan Íslands, og þar fæst 20% hærra verð fyrir gjaldeyrinn. Með þessu missir Seðlabankinn evrur út úr forða sínum, sem séðir aðilar taka, og selja hærra verði erlendis, hirða muninn og græða á höftunum. En það eru aðrar afleiðingar sem eru miklum mun alvar- legri en sú að gjaldeyrisforði Seðlabankans tæmist í vasa spákaupmanna. Með höftunum lamast allt fjármálakerfi lands- ins. Aðgangur að lánsfjármagni verður enginn og það fjármagn sem sárlega vantar til endur- reisnar íslensks efnahags berst ekki. Ísland breytist því í lokað hagkerfi, líkt og miðstýrð hag- kerfi Evrópu voru fyrir áratug- um, þar sem lánafyrirgreiðsla og aðgangur að fjármagni ræðst ekki á markaði af fram- boði og eftirspurn, heldur sam- böndum og fyrirgreiðslu þeirra sem stjórna í haftakerfinu. Íslenska krónan Saga krónunnar er ein samfelld sorgarsaga. Til eru menn sem segja að við þessar eða hinar aðstæður virkar krónan vel. Það er sama hvaða fimm ára tímabil í sögu hennar menn velja, sú fullyrðing stenst hvergi. Allt frá því að verð- trygging var tekin upp fyrir þrjátíu árum, varð til ný mynt, verðtryggð króna, sem lánveit- endur treystu sér til að lána í. Óverðtryggða krónan var þar með nánast sett til hliðar í fjár- málakerfinu. Þegar gjaldeyris- höftum var aflétt eftir inn- göngu í EES varð aðgangur að erlendum lánum óhindraður, og verðtryggða krónan, sem sökum fylgni verðbólgu við erlent verðlag er ígildi erlendr- ar myntar frekar en íslenskrar krónu, minnkar að vægi í lána- kerfinu. Erlendir sérfræðingar, sem hafa talið að krónan muni gera það að verkum að íslenskt efnahagslíf rétti fyrr úr kútn- um en erlent, hafa ekki kynnt sér þessa skuldasögu landsins. Nær allar skuldir landsins eru í erlendri mynt eða verðtryggðri krónu, sem sveiflast eins og erlend mynt. Ef allar skuldir landsins væru í óverðtryggðri krónu væri röksemdafærsla þeirra gild. Gengisfelling bætir vissulega útflutningsskilyrði landsins en gerir því miður íslenskt atvinnulíf gjaldþrota á sama tíma. Það er smáatriði sem virðist hafa gleymst. Svo eru aðrir sem hamra á því að krónan sé of veik og þurfi bara að styrkjast. Það er bara til ein skjótvirk leið til þess og það er einhliða upptaka nýrrar myntar, en sú lausn hefur ekki átt upp á pallborðið hjá stjórnmálamönnum sem eru núna að taka yfir atvinnu- lífið. Hlutfall hins opinbera af þjóðarframleiðslu er talið verða tæplega 55% á þessu ári af fjármálaráðuneytinu. Búið er að stofna Bankasýslu ríkis- ins og Gjaldeyriseftirlitið, sem bera ískyggileg nöfn í eyrum þeirra sem muna eftir hafta- árunum. Það er líklegra að krónan hækki ekkert á meðan fjár- magnshöftin eru við lýði, held- ur verði aðlögun að alþjóðlegu verðlagi í gegnum hærri verð- bólgu á íslandi en annars stað- ar. Þannig myndi krónan halda verðgildi sínu gagnvart evru, í kringum 200 krónur, en verð- bólgan myndi svo vera marg- föld það sem gerist alþjóðlega. Það væri ömurleg þróun miðað við það sem á undan er sagt varðandi skuldastöðu lands- ins. Samanburður við evrulönd Í öllum samanburði verður að vera samnefnari, það dugar ekki að bera saman epli og app- elsínur. Þegar breyting á þjóðar- framleiðslu Íslendinga, sem styðst við íslensku krónuna, er borin saman við breytingar í þjóðarframleiðslu evrulanda þarf að notast við sömu mynt- ina. Þjóðarframleiðsla Íslands hefur hrunið um 55%, mælt í evrum, frá árinu 2007, þó að breytingin í krónum mælist innan við 10%, skuldirnar eru hins vegar óbreyttar og hafa ekki fallið heldur tvöfaldast, hlutfallslega. Þjóðarframleiðsla Íra hefur á sama tíma minnk- að um 10%, mælt í þeirra eigin mynt, evrum, en skuldirnar eru óbreyttar. Íslendingar hafa því orðið margfalt verr úti en þær þjóðir sem veikast standa af þeim sem byggja hagkerfi sitt á alþjóðlegri mynt. Aðgangur að fjármagni Ekkert nútímahagkerfi getur starfað á hagkvæman hátt í miðstýringu. Ísland þarf að hafa aðgang að fjármagns- markaði. Einfaldasta leiðin til þess er að færa landið inn á alþjóðlegt gjaldmiðilssvæði með upptöku nýrrar myntar. Við það yrðu fjármagnshreyf- ingar frjálsar á ný, vaxtakostn- aður myndi lækka gríðarlega, verðbólga hjaðna og hagvöxtur taka strax við sér. Við það yrði Ísland einnig laust við þá hættu sem nú steðjar að hagkerfinu – að til verði nýr aðall á Íslandi – hafta-aðallinn. Höfundar eru hagfræðingar. ÁRSÆLL VALFELLS HEIÐAR MÁR GUÐJÓNSSON Saga krónunar er ein samfelld sorgarsaga. Til eru menn sem segja að við þessar eða hinar aðstæður virki krónan vel. Það er sama hvaða 5 ára tímabil í sögu hennar menn velja, sú fullyrðing stenst hvergi. UMRÆÐAN María Björk Óskarsdóttir skrifar um atvinnuleysi Það er sérstakt til þess að hugsa að nú sé að verða heilt ár síðan tilvera okkar Íslendinga fór hreinlega á hvolf í einu vet- fangi. Það er einhvern veginn svo langt síðan en samt svo stutt, það hefur svo margt gerst en samt ekki neitt. Við erum enn stödd í óvissuskýi. Eins og þúsundir annarra upp- lifði ég mína fyrstu uppsögn þegar starf mitt í Landsbankan- um var lagt niður en bankahrun- ið varð til þess að verkefni sem ég stýrði hætti nær sjálfkrafa. Óvissan um framtíðina varð eðlilega mikil og vangavelturnar óteljandi. Ég ákvað þó fljótt með sjálfri mér að ég ætlaði að berj- ast, ég ætlaði áfram en ekki aftur á bak enda jákvæð og kraftmikil að eðlisfari. Óvænt símtal með hvatningar- orðum til mín frá Sigríði Snæv- arr sendiherra í byrjun nóvem- ber leiddi til þess að við tókum höndum saman. Í sameiningu mótuðum við, stofnuðum og starf- rækjum nú Nýttu kraftinn sem snýst um hvatningu og stuðn- ing við atvinnulausa. Við þróun hugmyndafræðinnar nutum við góðra ábendinga frá fjölda sér- fræðinga. Forgangsmál að eyða atvinnuleysi Markmið Nýttu kraftinn hefur frá upphafi verið að leggja barátt- unni gegn atvinnuleysi lið. Það að fullfrísku og hæfileikaríku fólki hafi verið ýtt út af vinnumark- aðnum án þess að það hafi brot- ið af sér í starfi eða hæfni skort er ein versta afleiðing efnahags- hrunsins. Það er forgangsmál að þessar aðstæður verði ekki til langframa og skapi óþarfa dýpri vandamál fyrir þjóðfélagið. Því fyrr sem þeir einstaklingar sem nú bíða tilbúnir á hliðarlínu vinnumarkaðarins komast inn á völlinn aftur, því fyrr geta þeir lagt hönd á plóginn í endurreisn samfélagsins. Nýttu kraftinn er þriggja mán- aða ferli þar sem rauði þráðurinn er að ganga til hvers dags sem vinnudagur væri. Þátttakend- ur eru hvattir til að nýta tíma sinn og kraft á jákvæðan og upp- byggilegan hátt – gera sig þannig samkeppnis- h æ f a r i í atvinnuleit- inni . Verk- færakista Nýttu kraft- inn er full af ýmsum tækj- um og tólum sem hjálpa þátttakendum að opna augun fyrir nýjum áherslum og tækifærum í atvinnuleitinni. Þátttakendur í Nýttu kraftinn nálgast því aðstæður sínar á allt annan hátt en það áður gerði. Það verður almennt mjög öflugt í atvinnuleitinni og einstaklega virkt í samfélaginu, svo jákvætt og athafnasamt að eftir því er tekið. Árangur í Nýttu kraftinn Stolt get ég sagt frá því að 135 einstaklingar hafa nú tekið þátt í Nýttu kraftinn frá því að fyrsti hópurinn fór af stað í febrúar síð- astliðnum. Þetta þýðir enn frem- ur að 135 einstaklingar í atvinnu- lífinu frá um 90 fyrirtækjum og stofnunum hafa lagt okkur lið meðal annars sem mentorar en hver þátttakandi í Nýttu kraftinn er paraður við einstakling sem er virkur í atvinnulífinu. Hlutverk mentors er að hitta skjólstæð- ing sinn á klukkutíma fundi aðra hverja viku meðal annars til að hvetja viðkomandi áfram, ráð- leggja og beita aga. Að auki hafa um 40 einstaklingar úr atvinnu- lífinu komið með innlegg eða setið sem áheyrnar- eða stuðn- ingsfulltrúar á fundum hópanna og fjöldi fyrirtækja- og menn- ingarstofnana hafa opnað hús sín fyrir Nýttu kraftinn. Við erum afar þakklátar fyrir velvildina og hversu margir eru tilbúnir að gefa af sér í stuðningi og hvatn- ingu við þá sem eru tímabundið utan vinnumarkaðar. Það er afar ánægjulegt að segja frá árangri þátttakenda í Nýttu kraftinn í atvinnuleitinni. Samantekt sýnir að a.m.k. 75% þeirra (fleiri í fyrstu hópunum) eru komnir í nýtt starf eða hafa markað sér skýr framtíðaráform þegar líður á ferlið. Störfin eru ýmist til framtíðar eða tímabund- in auk þess sem fólk er duglegt að láta drauma sína rætast með því að fara í nám eða hrinda í fram- kvæmd sinni eigin hugmynd. Þörfin er enn brýn og því held- ur Nýttu kraftinn áfram að hvetja og styðja atvinnulausa í vetur. Starfsemi þessa litla fyrirtæk- is, sem hefur það að markmiði að verða lagt niður eins fljótt og kostur er, mun þó ekki ganga nema með áframhaldandi þátt- töku svo fjölmargra. Hér koma því nokkur hvatningarorð í þágu atvinnuleitenda. ■ Ég hvet stjórnvöld og viðeig- andi stofnanir að tryggja það að einstaklingsframtak í baráttu gegn atvinnuleysi fái viðeig- andi stuðning svo úthaldið bresti ekki. ■ Ég hvet stéttarfélög að halda áfram góðum stuðningi við atvinnulausa félagsmenn ykkar – þið eruð vin í eyðimörkinni. ■ Ég hvet atvinnulífið að halda dyrum sínum opnum og um leið starfsfólkið að taka aftur að sér hlutverk mentors. Fleiri mentor- ar og fyrirtæki eru vel þegin. ■ Ég hvet fjölmiðla að vera vak- andi fyrir og miðla miklu fleiri jákvæðum fréttum af kraftmiklu fólki og atvinnuskapandi verkefn- um sem blása öðrum byr í segl- in. ■ Ég hvet atvinnuleitendur að nýta kraftinn sem býr innra með ykkur nú ekki síður en í ykkar fyrri störfum. Með því að nýta tímann á meðan þið eruð utan- vallar á jákvæðan, markviss- an og uppbyggilegan hátt munu tækifærin birtast eitt af öðru og það fyrr en síðar. Látum ráðaleysið ekki verða alls ráðandi heldur nýtum kraft- inn – þannig komumst við á beinu brautina og náum fyrr árangri. Höfundur er viðskiptafræðingur og annar eigandi Nýttu kraftinn ehf. www.nyttukraftinn.is Nýttu kraftinn! MARÍA BJÖRK ÓSKARSDÓTTIR Það að fullfrísku og hæfileika- ríku fólki hafi verið ýtt út af vinnumarkaðnum án þess að það hafi brotið af sér í starfi eða hæfni skort er ein versta afleiðing efnahagshrunsins. Það er forgangsmál að þessar aðstæður verði ekki til lang- frama og skapi óþarfa dýpri vandamál fyrir þjóðfélagið. Markmið þjálfunarneta er að efl a samstarf evrópskra háskóla, stofnana og atvinnulífs á fyrstu stigum rannsóknaþjálfunar, t.a.m. við doktorsmenntun. Mannauðsáætlun Evrópusambandsins Kynningarfundur á vegum Rannís mánudaginn 28. september Endurmenntun HÍ, Dunhaga 7, 10:00-12:00 Þjálfunarnet Dagskrá Þjálfunarnet í mannauðsáætluninni Dr. Kaisa Hellevuo, REA Hagnýtar upplýsingar fyrir umsækjendur Dr. Kaisa Hellevuo, REA Reynslusaga þátttakanda Dr. Sigurður Gíslason, Háskóla Íslands Aðstoð við umsækjendur Þorsteinn Brynjar Björnsson, Rannís Vinsamlegast skráið þátttöku fyrir lok dags föstudaginn 25. sept. á rannis@rannis.is. Boðið verður upp á stutt viðtöl með Dr. Kaisa Hellevuo að fundi loknum. Áhugasamir geta pantað tíma hjá Rannís í síma 515 5800 eða á rannis@rannis.is. Laugavegi 13, 101 Reykjavík sími 515 5800, rannis@rannis.is www.rannis.is
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.