Fálkinn - 20.07.1960, Blaðsíða 11

honum neitt. Þá hafði Hekla gosið
sex árum áður.
Sveinn Pálsson gekk á Heklu 27.
ágúst 1793, eftir að hafa orðið frá
að hverfa tvivegis áður. Lýsing hans
er glögg og vandvirknisleg, svo sem
vænta mátti, en hann var óheppinn
með veður. Hann tekur mikið af
steinasýnishornum, mælir hæð f jalls-
ins með loftvog og kemst að þeirri
niðurstöðu, að Hekla sé 5034 fet.
Sveinn gekk frá Selsundi og var
kominn upp á tind laust fyrir há-
degi. Fór hann riðandi svo langt sem
komizt varð, en hélt síðan áfram
gangandi og lét íylgdarmennina bíða.
Ekki þóttist Sveinn hafa haft nægi-
legt gagn af þessari ferð, því fjór-
um árum síðar, 21. ágúst 1797, er
hann kominn að Selsundi ásamt Þórði
Skúlasyni Thorlacius, síðar sýslu-
manni og héraðsritara, sem þá var
ungur maður. Komu þeir frá Geysi.
„Við riðum eins langt og unnt var,
en bundum síðan hestana saman of-
an við svonefndar Rauðöldur, svo
sem venja er til,“ segir Sveinn og
heldur svo áfram: „Kl. 3 vorum við
komnir upp á fyrsta hjalla Heklu
sjálfrar, og rann þar dálítill leysing-
arvatnslækur, er smakkaðist okkur
nú betur en dýrasta vín. Hitamælir-
inn féll úr 10 í 1M> stig, er honum
var stungið ofan í vatn þetta. Loks
komum við á hátindinn kl. 4%. En
sá munur, að koma þangað nú í bjart-
viðri og logni móts við 1793 I snjó-
muggu og hvassviðri! Að vísu var
degi nú tekið að halla og komið vest-
ankul, sem rak stöku skýhnoðra yfir
fjallstindinn, og sveipaði um okkur
illúðlegri þoku, en hitinn var samt
4% ennþá. Við drukkum harla kátir
skál Heklu og allra fjarstaddra vina
I frönsku brennivini og tókum síðan
að skoða það, sem fyrir augun bar.
Urðu þá fyrst fyrir hinir þrír há-
tindar fjallsins. Af þeim er miðtind-
urinn og suðvestasti tindurinn jafn-
háir, en nyrsti og austasti tindurinn
lægstur. Allir eru þeir úr hraunmöl
og gjallmylsnu, en skálmyndaður
gigur í hverjum um sig .... Virðist
miðhnúkur þessi vetra sá, er síðast
gaus (1766).“
Segja má, að hindurvitnasögurnar
hafi fengið banasárið með Heklu-
ferðum Sveins Pálssonar. Þær voru
að vísu sagðar löngu eftir hans daga,
en þá sem lygasögur. En illan bifur
hefur fólk haft á Heklu fram á þenn-
an dag, þ.e.a.s. nágrannarnir, sem
daglega hafa fyrir augum hraun-
rennslin og vikurgárana frá þessu
fræga eldfjalli.
Alla síðustu öld gerður innlendir
menn lítið að þvi að ganga á Heklu.
En útlendingar komu þangað á nær
hverju sumri, er líða tók á öldina.
Þorgrimur heitinn Guðmundsen og
Stefán Stefánsson eiga margar
Heklugöngur að baki sér.
Með tilkomu Ferðafélagsins, 1927,
færast Heklugöngur Islendinga mjög
i vöxt. Eftir að bílasamgöngur hóf-
ust, var hægt að komast á Heklu
með því að fara úr Reykjavík um
miðjan laugardag, gista á Galtalæk,
ríða þaðan i býtið á sunnudagsmorgni
upp í Hestarétt og ganga þaðan upp
Sprengibrekku á Öxlina, en þaðan
var hægur aflíðandi upp að tindun-
um. Var talin hæg ganga frá Hesta-
rétt upp á tind á 3 tímum.
Svo kom gosið 1947 og tók af
gömlu leiðina. Þar sem áður var
hestaréttin er nú hraunstorka, þrett-
án ára gömul, og nær alla leið nið-
ur undir Næfurholt. Og niður Sprengi-
brekkuna svonefndu (ekki veit ég,
hvort það nafn á nokkurn sögulegan
rétt á sér) rann vorið 1947 eldfoss
sá, sem geymist á mörgum ágætum
myndum frá siðasta gosi. Það kvað
vera illfært eða ófært að ganga á
Heklu nálægt gömlu alfaraleiðinni.
Hins vegar er hægt að komast á
jeppum upp undir Bjalla og ganga
á Heklutind frá Litlu-Heklu. Það er
styzta leiðin, sem völ er á nú, en
brekkan er brött og erfið, svo að
ráðlegt er að fara rólega en gana
ekki af stað í þá göngu. Líka má
Kjaftvíöagil og Hekla fyrir gosiö 19Jf7. Þorst. Jósepsson tók myndina.
aka Landmannaleið alla leið að Vala-
hnúk,í og er þá gengið beint í suður
og er það hægari leið, en miklu lengri.
Og loks má aka alla leið austur að
Krakatindi og ganga á Heklutind
að norðaustan, en sú leið er lang-
lengst. — Þarflegt væri að gefa út
örstutta lýsingu með teikningu af
þeim leiðum, sem nú eru farnar á
Heklutind; það mundi spara mörg-
um tíma og leiðindi.
Hvað er að sjá af Heklutindi?
Hvert er erindið, umfram það að geta
sagt, að maður hafi verið þar? Það
skal játað, að ef skyggni er ekki
nema sæmilegt, er meira gaman að
ganga á ýmsa lægri tinda í nágrenn-
inu, svo sem Þríhyrning eða Búrfell.
Því að hið nálægasta umhverfi Heklu
ber menjar hennar eigin athafna, —
það er gróðurlaust hraunrennsli,
gjallhólar og vikuraska, en gigarnir
eru vitanlega ávallt eftirtektarverð-
ir, þó þeir séu orðnir kaldir. En í
góöu skyggni er fróðlegur unaður
að standa „á tindi Heklu hám“, því
að þaðan sér yfir meiri hluta lands-
ins. í austri blasa við Suðurjöklamir
og Vatnajökull, norðar Herðubreið
og í norðri Hofs- og Langjökull og
norðurlandsfjöllin. Og sunnanvert
við Skarðsheiði grillir í Snæíells-
jökul.
Athugull ferðamaður finnur á þess-
um stað, að „mjög þarf nú að mörgu
að hyggja", eins og Jónas Hallgríms-
son þurfti í Skjaldbreiðarferðinni.
Og finni hann það, þá verður hon-
um að lokinni Heklugöngunni það
meira virði að hafa fengið gott
skyggni á Heklu en að geta sagt:
„Ég hef gengið á Heklu."
☆
„CALL THE DOCTOR"
heitir bók eftir dr. Ernest S. Tur-
ner og segir ýmsan fróðleik um lækn-
islistina á miðöldum. Þar eru m. a.
ýms ráð, sem gamall læknir á 13.
öld gaf ungu læknunum. „Hygginn
læknir stelur aldrei frá sjúklingum
sínum, er hann kemur i sjúkravitj-
un,“ segir þarna á einum stað. „Vek-
ið aðdáun sjúklingsins með því að
segja honum hvað að honum sé, áður
en þér byrjið að rannsaka hann,“ er
annað ráðið. „Segið alltaf vanda-
mönnum, að sjúklingurinn sé mjög
hættulega veikur. Ef honum batnar,
verðið þér álitinn duglegur læknir,
en ef hann hrekkur upp af. er það
af því að sjúkdómurinn taldist ólækn-
andi.“
★
FÉKK KAMPAVÍN OG
KÆRÐI SAMT.
Amerískt vöruhús hafði afráðið að
sýna skiptavini nr. 1.000.000 sérstak-
an heiður. Þetta var kona. Þegar
hún kom inn í verzlunina, tóku eig-
endurnir á móti henni, buðu henni
inn í skrifstofuna, og þar var kampa-
vín á boðstólum og fallegar ræður
haldnar. Var athöfnin kvikmynduð
fyrir bíóin og sjónvarpið. Þegar at-
höfninni lauk, hélt frúin áfram og
lauk erindinu. En það var: að kæra
yfir slæmri afgreiðslu.
Fálkinn, 24. tbl. 1960
11