Fálkinn - 20.07.1960, Blaðsíða 18

Einn bjargaðist - af yfir 400 mönnum í námunni
Hitinn var óþolandi þarna, á 200
metra dýpi. Ég hugsa, að hann hafi
verið yfir 50 stig þennan janúardag
11960, er við svituðum okkur gegn-
um síðustu tvo timana af vaktinni.
Piet Bekker, mágur minn, var við
hliðina á mér og rak á eftir svert-
ingjunum: — Herðið þið ykkur, pilt-
ar! Eða: — Farið þið nú varlega!
Kolavagnarnir runnu í lest fram
hjá okkur, að námugígnum, sem var
um 50 metra frá okkur. Þar var
hellt úr þeim í lyfturnar. 1 janúar
er há-sumar í Suður-Afríku, og hit-
inn uppi var kringum 40 stig. Við
vorum allir að hugsa um ískælda
ölið, sem við skyldum hella í okkur
þegar klukkan slæi. Vaktin okkar
endaði klukkan 16.
Ég var aðstoðarverkstjóri á minni
vakt. Mágur minn var verkstjóri og
elztur í flokknum. Hann hafði 12
ára reynslu af námum og hafði áð-
ur unnið i gullnámunum í East Wit-
watersrand, um 30 km fyrir austan
Johannesburg. En ég hafði komið
hingað fyrir tveimur árum og verið
í gullgrefti áður. Ég hafði fengið mig
fullsaddan á gullgrefti, eftir að hafa
séð 121 af félögum mínum farast í
námuslysi.
Ég studdi höndum á síður, löðr-
andi í svita, og beið eftir næsta vagni
sem kæmi til að hlaða sig í kola-
bingnum undir hvelfingunni sem ég
stóð í. Klukkan min var 15.15, og
ekki óraði mig fyrir því að hörm-
ung ætti að dynja yfir eftir sex mín-
útur.
Innar í námuganginum var James
Uys að reka á eftir svertingjunum,
sem drógu vagnana að kolbingnum
hjá mér, og ég hugsaði sem svo: —
Hann vill flýta sér að komast upp
til konunnar sinnar, nýgiftur mað-
urinn. Og nú voru 5 mínútur eftir.
Koos Jakobs var að vinna fáeina
metra frá mér. Fertugur risi, gljá-
andi og vöðvamikill. Hann gortaði
af þvi, að hann gæti rotað naut með
Gert Van Der Merwe var
staddur í kolanámu í Oranje,
200 metra undiryfirborði jarð-
ar, ásamt yfir 400 verkamönn-
um. Eldur kom upp í nám-
unni og lokaði henni, og fór-
ust allir nema Gert, sem seg-
ir sögu sína hér.
einu hnefahöggi, og það var ekkert
gort Hann hafði gert það oftar en
einu sinni. Fauti var hann, en okkur
féll vel við hann. Hann átti níu börn
— sjö telpur og tvo stráka, annan í
reif unum ....
FIMM MlNÚTUR
FRÁ TORTlMINGUNNI.
Jan Maritz stóð nokkru fjær mér.
Svo til nýkominn úr tíu ára fangelsi
fyrir að hafa drepið unnustu sína.
Hún hafði verið honum ótrú. Hann
var einkennilegur afturkreystingur.
Alltaf með raunasvip, eins og nýbúið
væri að flengja hann. Við létum hann
aldrei liða fyrir það, sem honum
haíði orðið á. Enda vorum við ekki
alfullkomnir heldur. Hver veit hvað
við hefðum gert, ef falleg unnusta
hefði orðið okkur ótrú.
Þrjár minútur eftir!
Hver hefur sinn djöful að draga.
Þjóðverjinn — við kölluðum hann
Fritzie — var ættaður einhversstað-
ar úr námunda við Leipzig, en hafði
flúið til Vestur-Þýzkalands. Nú var
hann hér. Kominn að fertugu. Við
vissum, að hann hafði verið rúss-
neskur stríðsfangi og fengið illa með-
ferð, bæði á sál og líkama, á stríðs-
árunum. En við minntumst aldrei á
það við hann. Hvað varðaði okkur
um fortið Péturs og Páls? Við vor-
um neðanjarðar-bræðrafélag, sem
sprengdi kol.
Ég brosti til fílsterka svertingjans
frá grænu dölunum í Zululandi, sem
hafði strokið frá þremur konum og
nítján börnum til að vinna fyrir sér
sem dráttarhestur í námunum.
— Hreyfing í fjallinu. Of heitt
hérna. Hann strauk svitann af enn-
inu. — Ég fer heim til konanna minna
bráðum.
Gamall basútó-negri, sem einu sinni
hafði verið ætthöfðingi, en var settur
af vegna þess að hann hafði látið
hengja sjö menn fyrir ritúalmorð,
tók í sama streng: — Já, það er
eitthvað að. Ekki gott. Þú sérð það
bráðum ....
Ég kallaði til Piet Bekkert: — Ég
ætla að fara inní endann á göngun-
um og athuga síðustu sprenginguna.
Þú lítur eftir hérna á meðan. Ég
verð ekki nema augnablik.
Bekkert umlaði eitthvað um að
Gert van der Merwe, eini maðurinn aí U35 sem bjargaðist úr kolanámunni.
18
Fálkinn, 24. tbl. 1960