Fálkinn - 17.01.1966, Blaðsíða 32

SJOMAÐUR
GEGN VILJA
SÍNUM
stundu, svo að þetta kostar töluverða
umhugsun."
Langar vökur
„Ertu sífellt með hugann við skip-
stjórnina eða geturðu slappað af á
milli?“
„Ég væri löngu orðinn taugabilaður
ef ég gæti ekki hugsað um neitt annað.
Þegar ég hef góða stýrimenn dettur mér
ekki í hug að vera stöðugt að gá hvað
þeir eru að gera eins og ég bæri ekki
traust til þeirra, en mér finnst það
skylda skipstjórans að vera viðstaddur
hvenær sem siglingin er að einhverju
leyti vandasöm, í dimmíviðri, þegar far-
ið er að og frá bryggju, o. s. frv.“
„Það hlýtur að þýða langar vökur
stundum?"
„Ja, þegar við tökum þrjár-fjórar ís-
lenzkar hafnir á einni nóttu þarf ég
að vera átta sinnum uppi í brú, svo að
svefninn verður heldur slitróttur. En
þetta venst eins og hvað annað, .og ef
maður getur sofið heila nótt við og við
er allt í lagi.“
„Hvað hefurðu vakað lengst í einu?“
„Fimmtíu og þrjár klukkustundir. Þá
var þoka alla leið frá Shetlandseyjum
til Bremen og veðrið líka þannig að ég
vildi vera uppi. Næstlengsta vakan var
meðan við sigldum frá Leith til Vest-
mannaeyja á Gullfossi. Ég var afleys-
ingaskipstjóri í þeirri ferð og gat ekki
huffsað mér að sofna, af því að veðrið
32 FÁLKINN
var slæmt, þótt það væri í rauninni
óþarfi, en maður er kannski yfir sig
samvizkusamur þegar maður kemur í
staðinn fyrir fasta skipstjórann."
.Varstu ekki alveg að leka niður af
syfju?“
„Nei, nei, ekki á meðan, það er fyrst
þegar komið er í höfn, að maður fer
að finna til þess, enda er þetta ekki
gert að ástæðulausu, svo að hugurinn
hefur nóg að starfa á leiðinni. í góðu
veðri og á hættulausum leiðum er ég
hins vegar ekkert að fara á fætur þó
að við siglum framhjá einhverju ómerki-
legu annesi, og þá get ég sofið eins og
steinn.“
„Finnst þér fólk í landi misskilja
mikið hugsunarhátt sjómanna?“
„Já, ekki get ég neitað því, enda er
það ekki nema eðlilegt, vegna þess að
þetta er allt annar heimur. Margir hafa
rangar hugmyndir um lífið á sjónum
og halda, að það sé öðruvísi en það er.
Annars verðurðu að athuga, að ég er
ekki að tala fyrir aðra en sjálfan mig
þegar ég segi eitthvað um sjómanna-
lífið — þetta er bara eins og það kemur
mér fyrir sjónir miðað við mína eigin
reynslu, en ekki neinár algildar stað-
hæfingar.“
Hjátrú og draumar
„Eruð þið ekki meira og minna band-
vitlausir af hjátrú?“
„Það er nokkuð til í því. Margir sjó-
menn eru afar hjátrúarfullir, ég man
t. d. minn gamla góða skipstjóra á tog-
aranum Gylfa, Jóhann Pétursson —
hann dreymdi fyrir daglátum og var
mjög hjátrúarfullur. Hann vildi aldrei
byrja vertíð á mánudegi, og það mátti
alls ekki undir neinum kringumstæð-
um þvo dekkið á útleið, því að hann
sagði, að þá myndi skella á ofviðri. Á
heimleið var aftur á móti varla hægt
að þvo það svo vel að honum líkaði.
Allt varð að hlíta ákveðnum reglum
undir hans stjórn." ,
Fjölskyldan á heimili sínu í Reykjavík.
Birgir og kona hans, frú Hrefna Gísla-
dóttir, sitja í sófanum, en fyrir aftan
standa synirnir: Gísli, nemandi í Gagn-
fræðaskóla Vesturbæjar, Ragnar hús-
gagnasmíðanemi og Börkur tannlækna-
nemi.
„Og hvaða firrum þjáist þú helzt af?“
„Mér er meinilla við að leggja úr höfn
með bakborðsslagsíðu, en það gerir ekk-
ert til, þó að það halli á stjórnborða ...
þessa hjátrú held ég, að ég hafi drukk-
ið í mig meðan ég var hjá Jóhanni, og
ég hef aldrei getað gert mér grein fyrir
ástæðunni. Ekki er mér heldur um að
láta drepa rottu um borð þegar við er-
um á siglingu. Stundum hefur verið
sett upp gildra, en ég hef þá alltaf
verið á bandi rottunnar. Nú, svo er það
tvílita rúmteppið mitt. Það er gult
öðrum megin og svart hinum megin,
og ég læt það gula snúa upp á sunnu-
dögum, en það svarta á virkum — ef
það gleymist er voðinn vís.“
„Hafa einhver óhöpp komið fyrir í
sambandi við það?“
„Ja, leiðinleg atvik að minnsta kosti.
Og allur er varinn góður.“
„Ertu berdreyminn?“
„Það dreymir flesta fyrir ýmsu sem
þeir taka mark á, og þar eru sjómenn
ekki í neinum sérflokki. Mig dreymir
stundum nöfn sem boða gott.“
„Aldrei fyrir illu?“
„Ef ég held, að draumur sé fyrir illu,
reyni ég að þurrka hann sem bráðast
úr huganum — það er alveg nóg að
fá það þegar það kemur, að maður sé
ekki að kvíða fyrir því líka.“
Hugboðið reyndist rétt
„Færðu aldrei hugboð sem þér finnst
þú verða að fylgja?“
„Maður fer kannski stundum eftir
einhverju sem ekki hefur beinlínis við
rök að styðjast, og mér er ómögulegt að
neita, að það hefur komið fyrir, að ég
færi eftir tilfinningu fremur en lógík,
en aðeins einu sinni hef ég ekki getað
annað en látið hugarburð minn alger-
lega ráða. þótt hann bryti í bága við
það sem skynsemin sagði mér.“
„Hvað gerðist þá?“
„Það var á siglingu í Kattegat vetur-
inn 1962—’3 þegar mestu frostin voru
í Evrópu. Við áttum að fara gegnum
sundin, framhjá Kaupmannahöfn, suð-
ur úr þar og inn í Eystrasalt — ísþjón-
ustan danska var búin að gefa okkur
upp siglingaleiðina. Það var hálfgert ís-
hröngl þarna, og ég vildi ekki fara -að
sofa um kvöldið en lagði mig dálitla
stund og las í bók. Um níuleytið fannst
mér skyndilega vera kallað til mín: ég
get ekki beint sagt, að ég hafi heyrt
rödd, en ég skynjaði hana einhvern
veginn innan í höfðinu, og hún saeði
við mig: ’Farðu ekki sundin'. Þetta
var svo afdráttarlaus skipun, að ég gat
ekki annað en hlýtt. Ég fór upp í korta-