Fálkinn - 04.04.1966, Blaðsíða 14

barátta
vís ind-
anna vi 5
hái leys ið
Rannsóknir hafa leitt
ýmislegt í Ijós, sem
vænlegt er til
vinnings í þessari
aldagömlu baráttu.
EFTIR
F. WARSMOFSKY
14 FÁLKINN
Svo ber til í viku hverri,
að auglýsingastjóri nokkur
í New York situr steinþegj-
andi á stól sínum og lætur
húðfræðing nema örlítinn
topp af hári með húðinni af
hnakka sér og festa hann
með skurðaðgerð í stóran og
áberandi skalla á hvirflin-
um. Þetta er hálfgerð leið-
indaathöfn, og þarna mun
enginn hárvöxtur sjást um
þriggja mánaða skeið. En
manni þessum mistekst ald-
rei. Og við lok þess tímabils,
eftir að 150 örsmáir 'flipar
hafa verið græddir á skall-
ann, er hann þakinn allþéttu
hári, sem upprunnið er á
hans eigin höfði. Þetta hár
er heilbrigt og heldur áfram
að vaxa.
Skammt er síðan svo var
ástatt, að hver sá, er taldi
sig geta sigrazt á hinu æva-
forna vandamáli hárleysis-
ins öðruvísi en með hárkollu,
myndi óðar hafa verið
stimplaður sem ósvífinn
skrumari. Nú er þó hins veg-
ar svo komið, að „högg-
græðslu“tæknin svonefnda,
sem meðal annars var notuð
til að hylja kollinn á fyrr-
greindum auglýsingamanni
hári á ný, hefur reynzt nota-
drjúg. Hafa um tíu þúsundir
málsmetandi manna auk
nokkurra kvenna nú fengið
hár, þar sem áður var skalli.
Aðferð þessi er fundin upp
af varaprófessor í húðfræði
við handlæknadeild New
York háskóla, Norman Or-
entreich að nafni. Hún er
ákaflega einföld og þarfnast
einungis útvortis aðgerða. —
Dr. Orentreich notar sér-
stakt þar til gert áhald, sem
er líkast nálum þeim, er
hafðar eru til að taka efna-
sýnishorn til smásjárrann-
sókna. Fyrst losar hann og
nemur brott örlítinn húð-
flipa, svo sem 3 mm. í þver-
mál, af skallanum. Því næst
tekur hann með sama áhaldi
jafnstóran flipa, vaxinnhári,
annars staðar af höfðinu og
leggur hann niður í sárið
eftir hárlausu skinnpjötluna.
Síðan er þrýst á flipann smá-
stund, venjulegast með fingr-
inum. Eftir nokkrar mín-
útur hefur myndazt stork-
inn blóðkökkur um sárið og
heldur hann flipanum föst-
um. Þar sem fliparnir eru
svo smáir, að á hverjum
vaxa aðeins 6—16 hár, þarf
hvorki meira né minna en
300 og allt upp í 500 til þess
að svo líti út, sem maðurinn
hafi fengið fullan hárvöxt.
„Við flytjum iðulega 25
flipa í hverri aðgerð,“ sagði
dr. Robert A. Berger mér, en
hann er húðfræðingur Sínaí-
spítalans og samverkamaður
dr. Orentreichs. Hver flipi
vei’ður þó að ná festingu, áð-
ur en annar er græddur á
við hlið hans, bætti dr.
Berger við. Hámark þess,
sem hægt er að framkvæma,
má segja að séu 75 flipar á
viku í þrem aðgerðum. Á
manni með miðlungi stóran
skalla, er þyrfti svo sem 150
húðflutninga, væri því hægt
að ljúka allri skurðlækn-
ingunni á tæpum mánuði.
Nú djarfar fyrir vonar-
neista.
Ætíð vekja þessar aðgerð-
ir allmikla spennu og valda
til skiptis von og kvíða hjá
viðkomandi „sjúklingi“.Flip-
ar þessir eru áþekkastir
grasþökum í kalskellu og
liggja í laglegum röðum frá
hársrótum þeim, sem fyrir
eru og fram eftir höfðinu,
mynda þannig nýjan hár-
svörð. Eru þeir græddir
þannig á, að hárið vex allt
til sömu hliðar og er þannig
auðvelt að kemba það yfir
þau hárlausu bil, sem á milli
verða.
En skallinn er ekki úr sög-
unni, þótt þessu marki sé
náð, því blóðkekkir mynd-
ast yfir græðistaðnum, og
hin ágræddu hár losna og
falla burtu. Þetta ástand fer
illa í taugarnar á mörgum
sjúklingnum. Jafnvel þótt
hann hafi verið fyrir fram
undir það búinn, liggur hon-
um við að örvænta um ár-
angur. Að tveim til þrem
mánuðum liðnum vaknar
vonin á ný, því nú taka önn-
ur hár að skjóta upp kolli,
eins að lit og allri gerð og
þau, er flutt voru frá hin-
um hærða hluta höfuðsins.
Þótt ótrúlegt kunni að
virðast, er þessi högg-
græðsluaðferð ekki árangur
markvissrar leitar eftir
tækni til að sigrast á hár-
losi. Öllu heldur má segja,
að hún hafi átt upptök sín
í tilraunum, sem dr. Orent-
reich gerði árið 1956, í því
skyni að sannprófa, hvort
heilbrigt hörund héldi eðli
sínu, ef það væri flutt til
annars staðar, eða hvort það
tæki þar á sig einkenni húð-
arinnar umhverfis sig.
Dr. Oréntreich ásetti sér
að komast eftir, hversu sköll-
ótt hörund brygðist við ná-
býli hærðra smábletta, er í
það væru græddir. Svarið
við þeirri spurningu lækn-
isins varð þetta: Græðling-
arnirhéldu einkennum þeim,
er þeir höfðu á sínum upp-
haflega vaxtarstað. Þar með
var að engu gerð bölsýni sú
hin eilífa, er bundin hefur
jafnan verið viðureigninni
við karlaskallann. (En svo ,
er hann nefndur vegna al-
mennustu einkenna sinna og
útlits).
Dr. Orentreich skýrði vís-
indaakademíu New York
borgar svo frá: „Á nokkrum
sjúklingum voru hári vaxn-
ir húðflipar græddir fastir
við höfuðleður það, er óð-
um var að breytast í skalla.
Eigi að síður hélt nýr hár-
vöxtur sem óðast áfram að
koma í ljós úr flipunum, þótt
hárlosið breikkaði í sífellu
bilið milli meginhárs og hins
grædda.
Orentreich hafði fundið á-
hrifaríka aðferð til að sigr-
ast á algengum skalla með
flutningi og græðslu á hár-
flipum.
Frá því árið 1958 höfðu
hann og samverkamenn hans
framkvæmt högggræðsluna
á meira en þrem þúsundum
sköllóttra manna með góð-
um árangri. Á annað hundr-
að viðurkenndra húðfræð-
inga og skurðlækna í Banda-
ríkjunum nota nú þessa
tækni. Einn þessara manna
er dr. James W. Burks, pró-
fessor í skurðlækningum við
Tulane læknaháskólann í
New Orleans. Hann kallar
tæknina „áhrifamestu að-
ferð, sem ég hefi nokkru
sinni notað við húðlækning-
ar“. Síðastliðin fimm miss-
eri hefur dr. Burks fram-
kvæmt högggræðslu á rúm-
lega 500 manns. Einum á-
nægjulegasta árangrinum
náði hann á átta ára gamalli
telpu, er misst hafði hárið
að miklu leyti í eldsvoða.
„Við höfum gert á henni 710
græðslur, og má nú heita,
að hún hafi fengið fullkom-
inn hárvöxt“, segir hann.
Tími og peningar.
En högggræðslan er viss-
um takmörkunum háð. Fyrst
og fremst verður sjúklingur-
inn að hafa einhvers staðar
á höfðinu nægilegt hár til
flutnings í þessu skyni, án
þess að hinn upphaflegi hár-
svörðurverði áþekkastur rót-
nagaðri fjallshlíð. Enn frem-
ur ber þess að gæta, að hið
ágrædda hár heldur áfram