Fálkinn - 18.04.1966, Blaðsíða 13

LDUM saman var
meðferð geðsjuklinga
eitt grátlegasta dæmi
þess að menn eru
mönnum verstir. At-
ferli þeirra, oft fárán-
legt eða ofsafengið,
varð til þess, að ná-
ungar þeirra tóku
þeim með tortryggni, ógeði eða jafn-
vel fullum fjandskap. Þegar bezt lét,
sýndu menn þeim sigggróið skeyt-
ingarleysi; þegar verst lét, hrylli-
lega grimmd. Grimmdin við geðsjúkt
fólk var sérstaklega heiftarleg á 15.
og 16. öld, en þá var það enn trú
manna, að geðsjúklingar væru haldn-
ir illum öndum. Aðgerðir voru í senn
hlægilegar og djöfullegar, eins og
sjá má af myndaþættinum hér á
eftir. Lengi eimdi eftir af slíkum
„lækningum", þótt menn hættu að
trúa því, að geðsjúkdómar væru
djöfulæði.
Hvað veldur geðsjúkdómum?
Enn er óvitað, hvort upptök þeirra
eru vefræn eða ekki, enda þótt vitað
sé, að vefrænar truflanir geta valdið
sjúkdómum sem taka til hugarins.
Stundum hættir taugastarfsemi eða
verður óeðlileg vegna meiðsla eða
hrörnunar á taugavef. Algengust
allra hrörnunarsjúkdóma er æða-
kölkun, sem veldur því, að heilaslag-
æðar harðna með ellinni. Heila-
meiðsli í fæðingu geta meðal annars
valdið þroskatregðu og flogaveiki.
Slasist menn á heila, getur það svipt
þá getu til eins eða fleiri hreyfistarfa.
Öll slík meiðsl og sjúkdómar teljast
vefræn, af því að sjá má í smásjánni
sköddun á heilanum eða slitnar
taugatrefjar. En stundum verður at-
ferli manna óeðlilegt, sem kallað er,
án þess að fundin verði til þess
nokkur líkamleg orsök. Margháttað-
ir geðsjújídómar renna af ókunnum
rótum.
Slíkir geðsjúkdómar geta ekki síð-
ur en heilameiðsl haft djúptæk og
augljós áhrif á hegðun manna. Frá
upphafi vega hafa þeir orðið harm-
söguefni. í Bandaríkjunum eru nú
um 600.000 geðsjúklingar teknir á
hæli á hverju ári, og ótaldar þúsund-
ir eru auk þess undir hendi einka-
lækna eða sækja lækningastofur.
Geðlæknisfræðin, sú grein læknis-
fræðinnar, sem fjallar um rannsókn
og meðferð geðsjúklinga, viðurkenn-
ir nú ekki lengur nein glögg skil
milli „normals“ og ,,ónormals“ eðli-
legs og óeðlilegs. í stað þess að tala
um „óeðlilegt" sálarlíf, er því sanni
nær að kalla það ,,afbrigðilegt“, þótt
við sem fyrr köllum það „heilbrigt"
eða „eðlilegt“, sem ,,normalt“ er.
Kalla má einstakling afbrigðilegan,
ef atferli hans hamlar því tilfinnan-
lega, að hann geti gegnt störfum sín-
um eða hlutverki sínu í samfélaginu.
Flestöllu afbrigðilegu atferli er skip-
að í tvo rúma flokka; hugsýki —
sem í daglegu tali er nefnd tauga-
veiklun — og geðveiki. Taugaveikl-
unin er nær þeim endanum á litrófi
sálsýkinnar, sem að heilbrigði snýr;
■
.
■ ' ■ ■ ■• ■ ■
:
■-■-'. ■■■'
'
.- ■:■■
■ ■■ tt ■■ : ■■
wm
WKM

? •: •■■■■■ 8’
s M'* s