Fálkinn - 30.05.1966, Síða 10

STALDRAÐ VIDISTRAI
ÍSLAND á óhcmju mikla náttúru á
öllum sviðum og á sumum sviðum svo
skrítna, að hún hefur komizt í alfræði-
bækur og sandala-Þjóðverjar koma ár-
lega til að sjóða sér kartöflur í Geysi.
Við eigum samt enga fossa, sem renna
upp í móti, en því meira af þeim sem
falla niður og það er ennþá betra. Og
það er ekki nema kiukkutíma gangur
að sumum þeirra.
Kaldá hefur lengi verið mönnum ráð-
gáta. Hún kemur upp í Kaidárbotn-
um fyrir ofan Hafnarfjörð, rennur smá-
spöl uppi á yfirborði jarðar, en sting-
ur sér undir hraunið, svo snögglega að
líkast er að hendi sé veifað og síðan
veit enginn neitt með neinni vissu. Auð-
vitað fer ekki hjá því að afbrigðiiegt
háttalag Kaldár, hafi vakið margfalda
athygli kynslóða síðan sögur hófust,.
Þar»ig á Kaldá t. d. að vera ábyrg fyr-
ir Reykjaröstinni og aðrir setja hana
í eitthvert óljóst samband við Kleifar-
vatn og enn aðrir eru á þeirri skoðun
að hún velli fram undan hrauninu í
Straumsvík skammt fyrir sunnan Hafn-
arfjörð.
Svo mikið er þó ailavega víst, að
í Straumsvík kemur ferskt vatn undan
hrauninu og myndar þar straumiður
10
margar og stendur uppi í mörgum boll-
um. Einnig hefur þar gróið upp meira
en annars staðar, nema þá að hraunið
hafi aldrei runnið þar yfir, sem er alveg
eins sennilegt.
Straumsvík er ein af örfáum vinjum
í bleksvart hrjóstrið þar syðra. Frá því
Straumi sleppir og þangað til komið
er í Kúagerði sést ekki stingandi strá
við hvíta og ópersónulega steinbraut-
ina, aðeins heliuhraun og apalhraun,
sem riðlast hvort á öðru og apalhraun-
ið þó heldur ofan á. Þar er til að mynda
Hvassahraun, sem talið er að hafi runn-
ið eftir landnám, enda er þess nokkr-
um sinnum getið í annálum að Reykja-
nesskagi hafi brunnið.
Þetta hraun hefur strax orðið illur
farartálmi, enda er talið að yfir það
hafi verið gerður vegur og þá væntan-
lega númer tvö í röðinni hérlendis af
manna höndum. Hinn er Berserkjagata
á Snæfeilsnesi. sem berserkir Víga-Styrs
unnu að án þess að fá iaunaumslagið
sitt að verki loknu. Heldur voru þeir
kæfðir í baðstofu, enda var þá engin
verðbólga til að kæfa menn í að verks-
lokum. Fróðir menn telja (þetta er
orðalag, sem menn nota þegar þeir hafa
ekki heimildir fyrir skrifum sínum,
eða veigra sér við að nefna þær), að
vermenn hafi unnið að vegagerðinni
yfir Hvassahraun og hefðu þeir trauðla
komizt í verið suður með sjó að öðrum
kosti, a. m. k. ekki á iandi. Það eitt
að missa ekki af vertíðinni í Kirkju-
vogi eða Grindavík, hefur orðið þessum
mönnum sumum hverjum, á við feitt
launaumslag, en aðrir hafa með vega-
gerðinni trúlega brúað mjótt bilið milli
sjálfra sín og sjódauðans síðar á vertíð-
inni.
Hvernig sem á því stendur, er ekki
vitað til að íslendingar hafi gert vegi
þaðan í frá og allar götur fram á síð-
ustu öld, heldur látið sauðkindina troða
götur að sumrinu og slátrað henni svo
að haustinu. Vegabætur allar eru sár-
lega vanþakkaðar allt fram á okkar dag.
Þar sem Straumur er ekki ein af land-
námsjörðunum, er með öllu ómögulegt
að beita Ara fróða fyrir sig og segja
til um upphaf byggðar þar. Trúlega
hefur einhver staðfesta orðið þar all-
snemma, því að þarna er þó hægt að
ná sér í vatn, sem verður því sjaldgæf-
ara, sem utar dregur á skagann, sem er
hriplekur af umbrotum undirdjúpanna.
Að því slepptu er trúlegt að þar hafi
verið áningarstaður lestamanna fram
FALKINN