Fálkinn - 06.06.1966, Síða 19

séu sannleikanum samkvæm-
ar, er Ottó A. Michelsen. Hann
fæddist á Sauðárkróki norður
hinn 10. júní árið 1920, sá átt-
undi í röðinni tólf systkina.
Foreldrar þessa myndarlega
hóps voru hjónin Guðrún Páis-
dóttir ættuð úr Eyjafirði og
Jörgen, Frank Michelsen frá
Horsens á Jótlandi. Hann hafði
numið úrsmíði og gullsmíði í
Danmörku, en fluttist ungur
að árum til íslands, settist að
á Sauðárkróki og stofnsetti
þar eigið úrsmíðaverkstæði.
Sauðárkrókur var þá, eins og
reyndar enn í dag mikill menn-
ingarbær. Þarna hefur um
langan aldur búið kjarnafólk,
bókhneigt og listfengt og vafa-
samt er að nokkurs staðar á
landinu eigi leiklist sér lengri
og samfelldari sögu en einmitt
þar. Sauðárkrókur er staðsett-
ur í einu fallegasta héraði
landsins, byggðu greindu og
lífsglöðu fólki að meiri hluta
og Skagfirðingar hafa aldrei
látið búksorgir slæva gleði á
mannamótum, en haldið uppi
góðu félagslífi og gleðskap oft
á tíðum og frægar eru Sælu-
vikur þeirra, enda sannkallað-
ar sæluvikur með leiklist, söng
og málfúndum, sem vart áttu
sinn líka annars staðar.
Þrátt fyrir mikla vinnu-
semi og nýtni úrsmiðshjónanna
á Sauðárkróki, leikur þó vart
á tveim tungum, að þungur
hefur róðurinn verið á stund-
um, að sjá öllu farborða.
Þegar Ottó var tæpra átta
ára gamall var hann sendur til
sumardvalar að Flugumýrar-
hvammi í Blönduhlíð. Sumar-
dvölin varð heldur í lengra
lagi, því þarna dvaldi piltur-
inn næstu fjögur og hálft ár,
kom aðeins í heimsókn til fjöl-
skyldu sinnar á Sauðárkróki
. einu sinni til tvisvar á ári. I
Flugumýrarhvammi bjó Einar
Eyjólfsson, maður merkra ætta,
en hans bræður eru m. a. Þor-
móður Eyjólfsson á Siglufirði,
Sigurður Birkis, sem lengi var
söngmálastjóri þjóðkirkjunnar
og Jón kaupmaður í Stykkis-
hólmi. Einar bóndi í Flugu-
mýrarhvammi var maður verk-
laginn og verkhygginn, góður
maður í hvívetna og þarna
lærði fólk að vinna. Eins og
títt var um börn í sveit sótti
Ottó farskóla í tvo vetur, tvo
mánuði hvorn vetur. Þótt
skólaganga væri nauðsynleg,
var hún þó töf frá vinnu og
það varð að ráði þegar Ottó
var tólf ára gamall að hann
færi til Sauðárkróks og lyki
þar barnaskólanámi á einum
vetri og tæki fullnaðarpróf um
vorið. Fullnaðarprófið tók pilt-
urinn en undanþágu varð að fá,
vegna þess að hann hafði ekki
náð tilskildum aldri. Hann fór
hins vegar aldrei aftur að
Flugumýrarhvammi, heldur
réð sig í vegavinnu um vorið
og vegavinnu stundaði hann
næstu sex sumur. Fyrst sem
kúskur; þá matsveinn í fjögur
sumur og síðast sem fullgild-
ur verkamaður. Rögnvaldur
Jónsson vegaverkstjóri frá
Fremri-Kotum var fyrir flokkn-
um og þeir voru við viðhald
og viðgerðir á Öxnadalsheiði og
Vatnsskarði. Ottó var svo
heima á Sauðárkróki á vetr-
um. Þar hafði fyrir for-
göngu tveggja menningarfröm-
uða, þeirra Jóns Þ. Björnsson-
ar skólastjóra og séra Helga
Konráðssonar, verið stofnaður
unglingaskóli. Þetta var hið
þarfasta framtak. Skólinn var
þétt setinn, ekki einungis af
unglingum frá Sauðárkróki og
nágrenni heldur og ungmenn-
um annars staðar af landinu.
Þetta voru hörð ár. Kreppan
hafði skilið eftir spor sem ekki
vildu hverfa. Fólkið hafði samt
1 sig og á og lífsgleðina gat
engin kreppa drepið úr fólkinu
í Skagafirði.
Það var svo haustið 1938,
sem Ottó hinn ungi hleypti
heimdraganum. Vinur hans
ágætur, Haraldur Júlíusson
kaupmaður var á ferð í Reykja-
vík.
í því ferðalagi barst í tal
milli hans og Egils Guttorms-
sonar, sem flutti inn skrifstofu-
vélar, að Egil vantaði ungan
mann, sem vildi fara til Þýzka-
lands, nema þar skrifstofuvéla-
viðgerðir og annast þær þegar
heim kæmi. Haraldur sagði
Agli að slíkan mann hefði hann
á hendinni. Sá héti Ottó Michel-
sen og ætti heima norður á
Sauðárkróki.
Haraldur hafði síðan sam-
band við piltinn, sem tók þessu
boði fegins hendi. Hann sá
þarna rætast gamlan draum,
um að geta leitað sér mennt-
unar, því að um langskólanám
var ekki að ræða af efnahags-
legum ástæðum.
Ýmsum þótti óráð hið mesta
að fara utan þegar svo ófrið-
lega horfði og þjóðirnar víg-
bjuggust, en Ottó hinn ungi
lét slíkt ekki aftra sér. Hefur
líka verið uggandi um að ef
hann sleppti þessu tækifæri
myndi það ekki gefast öðru
sinni.
Á Sauðárkróki var Ole Bang
apótekari, ágætur maður og
meiri íslendingur en ýmsir þeir
sem fæddir eru á Fróni. Tii
hans leitaði Ottó nú og bað um
tilsögn í þýzku og var hún fús-
lega látin í té, en þýzkumaður
er Ole Bang ágætur.
Ottó hafði verið á síldveiðum
sumarið 1938, á línuveiðaran-
um Skagfirðingi. Skipstjóri var
Ragnar Guðmundsson, kunnur
aflamaður.
í september hélt svo piltur-
inn' suður, með rútubíl frá
Sauðárkróki til Reykjavíkur,
og tók sér herbergi á Hótel
Vík. Hann hafði ofkælzt á leið-
inni, og lagðist veikur þegar
suður kom. Hann vantaði líka
vegabréf, en komst með aðstoð
út á lögreglustöðina í Reykja-
vík, þar sem hann var spurð-
ur að nafni, aldri og hæð og
fékk svo vegabréfið umyrða-
laust. Oft vitnaði Ottó til þessa
síðar, í viðskiptum sínum við
skrifstofubáknið í Þýzkalandi,
þar sem smámunasemin var
alls ráðandi.
Stuttu síðar lagði Ottó af
stað til Þýzkalands með Detti-
fossi. Skipið sigldi til Leith og
þaðan til Hamborgar.
Segir nú ekki af ferðum hins
unga Skagfirðings þar til hann
stígur á land í hinni gömlu
borg Hansakaupmanna við Sax-
elfi. Hann átti fyrir höndum
alllangt ferðalag til smáborg-
arinnar Zella-Mehlis í Thiir-
ingen, en treysti lítt þýzku-
kunnáttunni, enn sem komið
var. Hann hafði í fórum sínum
þrjá miða. Á þeim fyrsta stóð:
„Gjörið svo vel að selja mér
farmiða til Zella Mehlis í Thúr-
ingen.“ Á hinum næsta stóð:
„Gjörið svo vel að vísa mér á
járnbrautarlest sem fer til
Zella-Mehlis“, og á þeim þriðja:
„Gjörið svo vel að segja mér
hvenær ég á að skipta um lest
til þess að komast til Zella-
Mehlis". Ottó komst með góðra
manna aðstoð á járnbrautar-
stöðina í Hamborg og hafnaði
eftir næstum sólarhrings ferð,
með ýmsum lestum hæggeng-
um og hraðgengum, á ákvörð-
unarstað. Hann leitaði uppi
gistihús og beiddist gistingar,
en skotsilfur var mjög gengið
til þuri’ðar, því af tuttugu og
fimm mörkum, sem var aleigan
í peningum hegar hann kom
til Þýzkalands, hafði hann
greitt 24 mörk fyrir farið með
lestunum og eitt mark var eft-
ir. Allt fór þetta samt vel og
daginn eftir komst hann í sam-
band við skólann.
Þarna hófu 36 piltar nám í
skóla á vegum Mercedez Búro
Maschinen.
Ottó leigði hjá fjölskyldUy
sem bjó skammt frá. Um þess-
ar mundir gerði Hitler sér dælt
við Tékkóslóvakíu, og þýzka
þjóðarbrotið þar í landi undir
forystu Henleins, krafðist sam-
einingar við Þýzkaland. Þá
var það að Chamberlain for-
sætisráðherra Breta og Hitler
hittust á hinum fræga Munch-
enar-fundi. Eitt kvöld er Ottó
kom heim úr skólanum, sá
hann sér til mikillar undrunar
að húsmóðir hans kom út á
tröppurnar og hrópaði í gleði
út yfir hverfið, „Es kommt kein
Krieg, Es kommt kein Krieg.“
Hann hafði þá aðeins verið í
Þýzkalandi nokkra daga og
skildi ekki fyrr en síðar orðin,
sem þó brenndu sinn inn í hug-
ann, vegna þess, hve þessi
þýzka móðir sonar á herskyldu-
aldri, fagnaði samningunum,
sem tekizt höfðu í Munchen og
trúði því að þar með væri frið-
inum borgið. En stríðið kom,
og sonurinn féll í Rússlandi.
í skólanum voru fljótlega
haldin próf og smám saman
fækkaði nemendunum, eftir því
sem menn heltust úr lestinni.
Þarna voru tveir útlendingar
auk Ottós og milli þeirra tókst
góður vinskapur, annar var
frá Eistlandi en hinn frá Ung-
verjalandi. Ottó hafði lært
ensku í 80 tíma áður en hann
fór utan og Eistlendingurinn
kunni ámóta mikið í því máli.
Þessir þrír hjálpuðust að við
námið og sóttist vel. Um vorið
voru aðeins átta eftir í bekkn-
um, sem svo tóku próf í skrif-
stofuvélaviðgerðum.
Ottó kvaddi nú Zella-Mehlis
og fór með lest til Kaupmanna-
hafnar. Hann hafði fengið
ókeypis skólagöngu og styrlr
frá fyrirtækinu sem rak skól-
ann, en það sem á vantaði fékk
hann með því að selja frí-
merkjasafn sitt, smám saman.
í Kaupmannahöfn hitti hann
nokkur systkini sín, sem voru
þar sum við nám önnur við
störf. Hann fór síðan til Sví-
þjóðar, en þar lestaði m.s. Eld-
borg timbur, sem átti að fara
til Sauðárkróks. Gísli Vil-
hjálmsson útgerðarmaður, sem
Framh. á bls 41
19
FALKINN