Vaka - 01.01.1927, Blaðsíða 66

60
SIGURÐUR NORDAL:
vakaJ
íslenzkum sveitum og kaupstöðuni, í íslenzkum kaup-
stöðum og erlendum borgum. Slíkt reka menn augun í
og dæma menningarstigið eflir því, þó að sá maður, sem
nær háu menningarstigi í Jélegum húsakynnum sé að
því meira virði, sem hann hefur sigrazt á fleiri örðug-
leikum. Hver hispursmey er svo slyng i mælingafræði,
.nð hún kann að meta tvo menn eftir fatnaði þeirra og
reikna út gráðutal hneigingar-hornsins. En sú vog, sem
vegur hugsanaflökt götuslæpingsins á steinstéttinni móti
hyggju afdalabóndans, verður ekki i húðum tekin. Að
vísu eiga menning og tækni víða samleið, og þess nýtur
menningin í mælingúnum. En þar sem leiðirnar skilj-
ast, verður menningin allsstaðar undir. Hún hefur ekki
nema gæði að tefla fram gegn vöxtum tækninnar. Og
eðli talna er að lelja, en ekki að íneta.
Eg hygg, að engum, sem nokkuð þekkir íslendinga og
sögu þeirra, og hefur haft tækifæri til þess að bera þá
saman við aðrar þjóðir, geti blandazt hugur um, að al-
þýðumenning vor, sem reist er framar öllu á sjálf-
menntun, sé dýrmætasta eiga þjóðarinnar. Það er því
varla ástæðulaust að athuga, hvernig henni muni
reiða af í eldraun inælinganna.
Hvernig er fræðsluhagur þjóða mældur'? Með því að
lelja, mæla og meta skólahús og kennslutæki, kennara,
kennaralaun, skólatími, kennslustundir o. s. frv. En
auðvitað framar öllu með því að rannsaka skólaprófin,
hlutfall milli verkefna og einkunna. Nú er það augljóst,
að prófin eru næsta ófullkominn mælikvarði á þá nem-
éndur, sem ganga undir þau við sömu skilyrði, og
jiað liggur i hlutarins eðli, að þau verði því grunnfær-
ari, sem reynt er að reisa þáu meir á talningu og út-
rýina persónulegu mati. En út yfir tekur vitanlega, lieg-
ar farið er að leggja mælikvarða skóla og skólaþjóða á
menn, sem fengið hafa fræðslu sína og menntun við allt
önnur skilyrði. Það er furðu ójafn leikur að mæla öðr-
um megin amerískt skólabarn og hinum megin sjálf-