Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1973, Blaðsíða 12

an veginn fullnægjandi hagstjórnartæki til þess að
tryggja öryggi í efnahagsmálum; þar verða önnur og
fleiri hagstjórnartæki að koma til. Einu slíku hagstjórn-
artæki var komið á laggirnar 1969 með stofnun verð-
jöfnunarsjóðs fiskiðnaðarins. Ætlunarverk hans var að
jafna hagsveiflur af völdum verðbreytinga í sjávarútvegi,
taka við óvenjulegum verðhækkunum á sjávarafurðum
en jafna síðan metin ef verð hækkaði. Þessum sjóði eru
hins vegar settar mjög þröngar skorður; hann er í fjórum
aðskildum deildum með sérstakan fjárhag, almennri
deild, freðfiskdeild, mjöl- og lýsisdeild og saltfisksdeild.
Litið er á hverja deild sem eign viðkomandi atvinnu-
greinar og sjóðurinn verður aðeins nýttur í hennar þágu.
í heild var sjóður þessi 1.254 milljónir í ársbyrjun, en
1.568 milljónir um miðjan júlí í ár. Hann hafði þannig
aðeins aukizt um rúmar 300 milljónir eða réttara sagt
sú deild hans sem fær tekjur af loðnu, þótt ytri aðstæður
hefðu átt að geta tryggt miklu stórfelldari tekjuaukningu.
Astæðurnar fyrir því að tekjur sjóðsins jukust ekki meira
en þetta eru m. a. þær að ákveðið var að hækka gengið,
þannig að tekjur sjávarútvegsins minnkuðu sem því svar-
aði í krónum talið. Þetta hagstjórnartæki hefur því orð-
ið óvirkara sem þessu nemur.
Ég er persónulega þeirrar skoðunar að hugmyndin um
verðjöfnunarsjóð hafi verið rétt, en að það þurfi að fram-
kvæma hana á miklu víðtækari grundvelli. Ég tel að
slíkur sjóður eigi ekki að vera eign neinnar sérstakrar at-
vinnugreinar eða undirgreinar, heldur sameign þjóðar-
innar allrar. Tilgangur slíks sjóðs ætti að vera að mæta
ófyrirséðum hagsveiflum á erlendum mörkuðum, taka
við óvæntum tekjum og bæta ófyrirsjáanleg skakkaföll í
þágu útflutningsins í heild en ekki neinnar einnar at-
vinnugreinar. Væri slíkur heildarsjóður til sem almennt
hagstjórnartæki og gæti gegnt hlutverki sínu, væri ekki
lengur þörf á því að breyta genginu í sífellu á þann hátt
sem gert hefur verið, heldur hefði gengisskráningin það
hlutverk eitt að breyta kostnaðarlagi innanlands gagnvart
útlöndum, en það er mjög svipað í hinum ýmsu atvinnu-
greinum. Þá yrði gengið ekki framar notað til þess að
jafna hagsveiflur einnar atvinnugreinar, heldur yrði það
almennur skiptamælikvarði milli íslands annars vegar og
viðskiptalanda okkar hins vegar.
Hér er um að ræða almenna hugmynd, sem ég vildi
koma á framfæri, þótt hún sé umfangsmeiri og flóknari
en svo að unnt sé að ræða hana í einstökum atriðum.
Hitt er ég alveg sannfærður um að einhver framkvæmd
af þessu tagi er forsenda fyrir örri iðnþróun á íslandi og
vaxandi iðnaðarútflutningi, en hér á þessum vettvangi sé
ég ekki ástæðu til þess að tíunda nein rök fyrir nauðsyn
slíkrar þróunar fyrir alla framtíð íslendinga.
Grundvallarbreytingar af þessu tagi eiga eflaust langt
í land, og á meðan verðum við að grípa til bráðabirgða-
ráðstafana. Ég gat þess áðan að þau fyrirtæki sem fram-
leiða iðnaðarvörur til útflutnings eiga nú í miklum fjár-
hagsörðugleikum. Sérfræðingar frá hagrannsóknardeild
Framkvæmdastofnunar og iðnaðarráðuneytinu eru nú að
kanna stöðu þessara fyrirtækja, og í framhaldi af því
verða lagðar fram tillögur um ráðstafanir til þess að
rétta hlut þeirra. Vænti ég þess að því verki verði lokið
áður en langur tími líður.
Annað verkefni sem nú er unnið að á vegum ríkis-
stjórnarinnar er endurskoðun tollskrárinnar en sú endur-
skoðun skiptir iðnaðinn afar miklu máli. Um það fjallar
starfshópur sem fjármálaráðherra hefur skipað með aðild
iðnaðarráðuneytis og viðskiptaráðuneytis. Meginverkefni
nefndarinnar eru þessi:
1. Að ganga frá tillögum um þær tollalækkanir sem við
höfum skuldbundið okkur til þess að framkvæma i
sambandi við aðild að EFTA og viðskiptasamningana
við Efnahagsbandalagið.
2. Að lækka tolla á hráefnum og vélum til íslenzks iðn-
aðar, einkum þess iðnaðar sem lendir í aukinni sam-
keppni vegna þessara skuldbindinga okkar.
3. Að kanna hlutfallið milli almennra tolla - ytri tolia -
og tolla við EFTA og Efnahagsbandalagið.
4. Að athuga erindi sem borizt hafa um tillögur til breyt-
inga á núgildandi tollskrá og ýmis framkvæmda-
atriði.
Starfshópur þessi hefur ekki enn lokið störfum og því
er of snemmt að segja frá niðurstöðum hans. Tillögur
um þessi efni verður hins vegar að leggja fyrir þing
fljótlega eftir að það kemur saman og afgreiða þær fyrit
áramót. Persónulega er ég þeirrar skoðunar að framkvæma
þurfi breytingarnar í þágu íslenzks iðnaðar á ekki lengri
tíma en tveimur árum, frá 1. janúar 1974 til 1. janúar
1976 og að þá verði að fullu aflétt tollum af hráefnum
og vélum.
Ástæða hefði verið til að víkja hér að íjölmörgum öðr-
um atriðum sem skipta iðnaðinn miklu máli. Ég mun þó
láta mér nægja að minna á að síðasta þingi tókst að
tryggja verulega aukningu á opinberu fjármagni til sjóða
iðnaðarins. Stofnaður var iðnrekstrarsjóður með 50 millj-
óna króna árlegu framlagi úr ríkissjóði, en honum er
ætlað að stuðla að aukinni framieiðni og hagkvæmni í
iðnaði og efla útflutning. í annan stað var framlag ríkis-
sjóðs til iðnlánasjóðs aukið úr 15 milljónum í 50 millj-
ónir. Enn vil ég geta þess að innan ráðuneytisins er nú
tekinn til starfa sérstök nefnd sem fer með stjórn iðn-
þróunaráætlunar og ég bind miklar vonir við, en um þau
verkefni fáið þið meira að heyra síðar á þinginu.
Ég held að það sé ótvírætt að á undanförnum árum
hafa Alþingi og stjórnarvöld sýnt iðnaðinum vaxandi
skilning og áhuga, og fitjað hefur verið upp á ýmsum
nýmælum sem eiga að geta ieitt til örrar iðnþróunar. En
hinu skulum við ekki gleyma að forsenda þess að slíkai
ráðstafanir komi að gagni er að hagkerfið sjálft tryggi
iðnaðinum vaxtarmöguleika og fullt jafnrétti við aðrar
atvinnugreinar. Ef þær forsendur bresta munu aðrar ráð-
stafanir okkar unnar fyrir gýg.
12
TÍM.ARIT IÐNAÐAIiMANNA