Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1973, Blaðsíða 49

smíðaðir eru víða um heim. Þessi mikli innflutningur fiskiskipa á stuttu tíma-
bili hefur sætt nokkurri gagnrýni, enda þótt allir séu sammála um nauðsyn
þess, að fiskiskipafloti landsmanna sé endurnýjaður og efldur með skynsam-
legum hætti.
Ljóst er, að sú afar hagstæða lánafyrirgreiðsla, sem ríkisvaldið beitti sér fyrir
til handa kaupendum þessara skipa hefur átt mikinn þátt í að ýta undir að
skipakaupum var flýtt og þeim beint til erlendra aðila fremur en innlendra.
Ef endurnýjun fiskiskipaflotans eftir lok síðari heimstyrjaldar er athuguð
kemur í ljós, að hún hefur verið mjög óreglubundin og gerzt í stórum stökkum.
Þar sem endurnýjun flotans hefur að mestu verið borin uppi af innfluttum
skipum hafa þessar stóru sveiflur leitt til þess að sú litla skipasmíði sem hér
hefur fest rætur, hefur átt mjög í vök að verjast og á stundum hefur svo til
engin nýsmíði verið hér innanlands. Þannig dróst innlend smíði verulega saman
árið 1965 eftir mikinn skipainnflutning 2 næstliðin ár og aftur árið 1968 eftir
stórfelld skipakaup erlendis árið áður. Síðan 1968 hefur innlend skipasmíði
verið í jöfnum og öruggum vexti fram á síðasta ár, en þá fór að gæta þverr-
andi eftirspurnar. Enda þótt of snemmt sé að spá um þróun næstu ára bendir
margt til þess að sagan frá síðasta áratug og áratugunum þar áður, sé um það
bil að endurtaka sig. Innlendur markaður fyrir ný skip hefur verið því sem
næst mettaður. Mörg útgerðarfyrirtæki, sem nú hefja útgerð skuttogara, selja
minni fiskiskip, þannig að á markaðinum er mikill fjöldi tiltölulega nýrra
fiskiskipa. Eftirspurn eftir smíði nýrra fiskiskipa hefur því dregizt saman.
Um leið og ríkisstjórnin ákvað að beita sér fyrir stórfelldum innflutningi
fiskiskipa var lýst yfir, að stefnt yrði að því að 8-10 meðalstórir skuttogarar
yrðu smíðaðir hér á landi. Þótt liðin séu nær 2 ár síðan þessar yfirlýsingar voru
gefnar, hafa íslenzkar skipasmiðjur aðeins hafið smíði 2 skuttogara og mikill
dráttur varð á því, að smíði þeirra hæfizt vegna tregðu opinberra aðila við að
greiða fyrir um fjármögnun þessara skipasmíða.
Um síðustu áramót ákvað Byggðasjóður að hætta sérstökum 10% lánum til
skipa, sem smíðuð eru innanlands og veitt hafa verið að fyrirlagi ríkisstjórnar-
innar allt frá 1970. Lán þessi hafa verið veitt kaupendum skipa án tillits til
búsetu, en framvegis hyggst sjóðurinn einskorða lán sín við staði, þar sem
nauðsynlegt er að efla atvinnulíf og framkvæmdir með tilliti til byggðaþróunar
í samræmi við tilgang sinn. Ríkisstjórnin hefur áhuga á að skipa þessum mál-
um á þann veg að Iðnlánasjóður annist framkvæmd þessara lánveitinga, en til
þess að það sé raunhæft, þarf að tryggja honum sérstakt fjármagn vegna þeirra.
Síðastliðið vor kom fram á Alþingi þingsályktunartillaga um könnun á sam-
keppnisaðstöðu innlends skipasmíðaiðnaðar við erlendan. Landssamband iðn-
aðarmanna lýsti yfir eindregnum stuðningi við þessa tillögu og var hún sam-
þykkt. Framkvæmdastofnun ríkisins hefur verið falin gerð þessarar athugunar.
Nýlega gaf Efnahags- og framfarastofnunin (OECD) út rit, sem tekið hefur
verið saman á hennar vegum um aðgerðir í einstökum aðildarríkjum, til efl-
ingar skipasmíðaiðnaðinum. Kemur þar fram, að þessi iðngrein nýtur víða er-
lendis margháttaðs stuðnings og fyrirgreiðslu af hálfu opinberra aðila langt
umfram það sem íslenzkur skipasmíðaiðnaður býr við.
lagafrumvarpið þar sem ljóst þykir að
það yrði varla samþykkt á Alþingi ef
ætlunin væri að velta þessu gjaldi út í
verðlagið, enda hefur þeirri reglu verið
fylgt við ákvörðun á útseldri vinnu, að
óheimilt er að leggja sérstaklega á
gjöld til atvinnurekendafélög.
Þá segir í lagafrumvarpinu, að verja
skuli tekjum af iðnaðarmálagjaldinu
þannig:
1. Upphæð sem svarar til iðnaðar-
málagjalds S.Í.S. og kaupfélaga
innan þess skal renna til starf-
semi í þágu iðnaðar samvinnu-
félaganna eftir nánari ákvörðun
stjórnar S.Í.S.
2. Eftirstöðvar iðnaðarmálagjaldsins
skulu skiptast að jöfnu á milli
F.í.i. og Landssambands iðnaðar-
manna, sem hvort um sig ráðstaf-
ar sínum hluta til þess að vinna
að eflingu iðnaðar og jákvæðri
iðnþróun í landinu.
Loks segir í lögunum, að þau öðlist
þegar gildi og skuli í fyrsta sinn lagt
á iðnaðarmálagjald árið 1973 á tekjur
ársins 1972. Þar sem ekki tókst að fá
lögin afgreidd á síðasta Alþingi verð-
ur að breyta þessu ákvæði.
Með lagafrumvarpinu var eftirfar-
andi greinargerð:
Iieildarsamtök iðnaðarins í landinu,
Félag íslenzkra iðnrekenda og Lands-
samband iðnaðarmanna hafa nú um
meira en 4 áratuga skeið, ásamt Sam-
bandi íslenzkra samvinnufélaga verið
leiðandi aðilar í iðnþróun í landinu.
Á þessu tímabili hefur iðnaðurinn vax-
ið mjög verulega og er nú svo komið,
að um þriðjungur þjóðarinnar starfar
við iðnað, þ. e. framleiðslu-, þjónustu-
og byggingariðnað. Á næstu árum
mun þurfa að verða meiri vöxtur í iðn-
aðinum en nokkru sinni fyrr og um
leið þarf framleiðni iðnaðarins að stór-
aukast. Þessi þróun gerir ákveðnar
kröfur til samtaka iðnaðarins. Þau
þurfa að vera virk og leiðandi í mótun
og framkvæmd iðnaðarstefnunnar. Til
þess að samtökin geti komið til móts
við þessar kröfur þurfa þau að hafa
fjármagn til þess að geta haft í sinni
þjónustu nauðsynlegt starfslið til þess
TÍMARIT IÐNAÐARMANNA
49