Vikan - 12.11.1964, Blaðsíða 7

Svo það var ekki erfiðara en þetta, að slást í fylgd með árum helvítis?
Ótti? Hvað var ótti? Tilfinning, sem ekki var til. Tilfinning, sem til-
heyrði þeim Parisarbúum, sem skulfu, þegar þeir heyrðu betlara und-
irheimanna fara framhjá húsum þeirra, á leið til kirkjugarðsins við
Saint-Innocents til fundar við prins þeirra, stóra Coesre.
— Hverjum tilheyrir hún? spurði einhver enn einu sinni.
— Okkur! æpti Trjábotn. — Og takið allir eftir því!
Enginn betlaranna, ekki einu sinni þeir fótfráustu, reyndu að ráðast
á þennan afskræming. Og þegar fór að halla á fótinn, þustu fram tveir
af gervihermönnunum, hinir svokölluðu drilles, lyftu skál aumingjans
og báru hana upp.
Óþefurinn í þessu hverfi var óþolandi. Kjöt, ostur og rotnandi græn-
meti lá hvarvetna, og rotnunardaunninn lá yfir öllu. Þetta var mark-
aðshverfið og hér var holdgleypirinn mikli, kirkjugarðurinn í Saint-
Innocents.
Angelique hafði aldrei komið til Saint-Innocents, þótt þessi hryllilegi
staður væri einn vinsælasti stefnumótsstaður í París. Hérna var jafnvel
hægt að hitta hefðarfrúr, sem komu til að velja sér bækur og undirföt
í búðunum á neðstu hæð gleðihúsanna. Um hábjartan daginn var al-
gengt að sjá glæsilega aðalsmenn og ástmeyjar þeirra spásséra um
göturnar, og aðalsmennirnir ýttu kæruleysislega frá sér beinum og
höfuðkúpum með göngustöfunum, meðan syngjandi líkfylgd gekk fram-
hjá.
Samkvæmt erfðavenjunni var ekki hægt að handtaka neinn á þessum
stað, og á nóttunni var þetta aðsetursstaður fanta og flakkara og hór-
karlarnir komu hingað til að velja sér svallfélaga úr hópi gleðikvenn-
anna.
Þegar þau nálguðust kirkjugarðinn með hrörlegum veggjum, sem
hægt var að komast í gegnum á mörgum stöðum, kom dauðahróparinn
út um aðalhliðið með síða, svarta skikkjuna, sem var útsaumuð með
hauskúpum og krosslögðum beinum og silfurtárum. Þegar hann sá hóp-
inn, sagði hann tilbreytingarlausri röddu:
— Ég get upplýst ykkur um, að það er dauður maður í rue de la
Ferronnerie. Það er óskað eftir fólki í Ukfylgdina á morgun. Hver og
einn mun fá tíu sols og svarta yfirhöfn.
— Við skulum fara. Við skulum fara, hrópuðu nokkrar tannlausar
nornir.
Þær voru í þann veginn að rjúka i átt til heimilisfangsins, sem gefið
hafði verið upp, en hinir vörnuðu þeim vegarins og Trjábotn öskraði:
— Djöfullinn hirði þig! Hver í andskotans nafni heldurðu að þú sért,
að reka þin auðvirðilegu viðskipti, meðan Stóri-Coesre bíður? Og hvern
andskotann hef ég að gera við hóp af svona ófyrirleitnum kerlingarnorn-
um? Hvaða mannasiðir eru þetta....?
Kerlingarnar drúptu höfði skömmustulegar og hökur þeirra titruðu.
Svo gekk öll hersingir. inn i kirkjugarðinn, í gegn um götin í veggnum.
Angelique varð stóreyg, þegar hún gekk inn á þetta svæði, sem notað-
hafði verið sem greftrunarstaður um aldaraðir. Hér og þar stóðu opnar
fjöldagrafir, þegar hálffullar af líkum í líkklæðum, og biðu eftir fleiri
líkum áður en þeim yrði lokað. Klunnalegir steinar á jörðinni sýndu
hinztu hvíldarstaði betur stæðra fjölskyldna. En þetta var greftrunar-
staður hinna fátæku. Hinir göfugu voru jarðaðir í Saint-Pauls kirkju-
garðinum.
Tunglið var nú komið upp og skein á heiðum himni og lýsti upp þunnt
snjólagið, sem lá yfir þökum kirkjunnar og bygginganna í kring. Croix
des Bureaux, hár málmkross stóð skammt frá predikunarstóln.um í miðj-
um kirkjugarðinum, og endurvarpaði daufum glampa í tunglsljósinu.
Svalt loftið dró úr dauninum. Reyndar virtist enginn taka eftir honum
og Angelique skeytti því engu, þótt hún, andaði að sér sætum rotnunar-
þefnum.
Það sem héit athygli hennar óskiptri, voru háir yfirreftir pallar,
sneisafullir af beinum. Þúsundir á þúsundir ofan af beinagrindum og
höfuðkúpum hafði verið hlaðið á þessa palla. Loftið þurrkaði beinin
og tíminn muldi þau í duft, en stöðugt komu nýjar birgðir upp úr jörð-
inni.
Hvert sem hún leit um garðinn, sá hún hópa af beinum, hvítar höfuð-
kúpur og aðrar leifar mannlegs líkama.
— Hvað.... er þetta? stamaði Angelique. Hún trúði ekki sínum eig-
in augum, og hafði á tilfinningunni, að hún væri ekki með sjálfri sér.
Dvergurinn Barcarole sat á legsteini og horfði striðnislega á hana.
— Beinagarðurinn, svaraði hann. — Beinagarðurinn, i Innocents.
Bezti beinagarður í París. Svo bætti hann við eftir stundarþögn:
— Hvaðan ertu eiginlega, stúlka mín? Hefurðu aldrei séð þetta áður?
Hún gekk til hans og settist við hlið hans.
Síðan hún hafði næstum óafvitandi klórað andlit gervihermannsins
með nöglunum, hafði hún verið látin í friði og enginn hafði ávarpað
hana. Þegar einhver leit forvitnis eða girndaraugum í áttina til hennar,
var alltaf einhver fljótur að segja:
— Trjábotn segir, að hún sé okkar. Látið hana vera, strákar.
Hún tók ekki eftir því, að allt svæðið umhverfis hana, sem var næst-
um autt þegar þau komu, var smám saman að fyllast af einkennilegum
hóp.
Beinagarðurinn hélt henni eins og töfraðri. Hún vissi ekki, að þessi
siður að hlaða upp beinagrindum, var sérstæður fyrir Paris. Allar
stærstu kirkjurnar eyndu að keppa við kirkjugarðinn í Saint-Innocents.
Angelique fannst þetta skelfilegt, en dvergnum Barcarole fannst þetta
stórkostlegt. Hann muldraði:
.... dauður í garðinn fer.
Hefur enginn hugmynd um,
hvað hinum megin er?“
Angelique snéri sér hægt að honum:
— Ertu skáld?
— Þetta er ekki eftir mig, heldur eftir Litla Rennusteinsskáldið.
Reiðin vall í henni á ný.
— Þekkirðu hann?
— Hvort ég geri! Hann er skáldið í Pont-Neuf.
— Hann verð ég lika að drepa.
Dvergurinn stökk upp eins og froskur.
— Hæ! Farðu nú rólega! Hann er vinur minn!
Hann litaðist um, barði með krepptum hnefa á ennið á sér og sagði:
— Uún er brjáluð! Hún vill kála öllum!
I sama bili varð nokkur þys, og hópurinn gliðnaði til að hleypa undar-
legri hirð í gegn.
I fararbroddi var mjög há og grönn vera, sem þrammaði berfætt í
krapakenndum snjónum. Geysimikið hvítt hár hékk niður á axlir hennar,
en andlitið var hárlaust. Kannske var þetta karlmaður, en það hefði
verið auðvelt að halda að þetta væri gömul kona. Kannske var þetta
ekki karlmaður, þrátt fyrir buxurnar og tötralega yfirhöfnina. Með
holdskörp kinnbeinin, mött, útstæð og fljótandi augu, var hann eins
og kynlaus beinagrind, og í fullu samræmi við dauðalegt umhverfið.
Hann bar langt sverð og á öðrum enda þess hékk gegnumrekið hræ af
hundi.
Næstur honum kom feitur, lítill karlmaður, einnig skegglaus og bar
fyrir sér kúst.
Á eftir þessum tveim einkennilegu verum kom lírukassaleikari og
hamaðist við að snúa lírukassanum sínum. Hann var sérkennilegur að
því leyti, að hann var með geysistóran stráhatt, sem náði niður á axlir
hans. En að framan hafði hann gert göt á hattinn, og þar skinu hæðnis-
augu hans i gegn. Á eftir honum kom barn, sem barði með miklum há-
vaða á botninn á koparkeri.
— Viltu að ég segi þér nöfn þessara frægu herramanna? spurði dverg-
urinn Angelique. Svo bætti hann við um leið og hann drap tittlinga:
Þú þekkir merkið, en ég veit að þú ert ekki ein af okkur. Þessir, sem
fara fremst, eru Stóri-Geldingur og Litli-Geldingur. Stóri-Geldingur
hefur verið hér um bil dauður i mörg ár, en drepst aldrei alveg. Litli-
Geldingur sér um konurnar hans Stóra-Coesres. Hann ber tákn konungs
undirheimanna.
— Kústinn?
—- Uss! Gerðu ekki grín að því. Það er hægt að hreinsa vel með kústi.
Fyrir aftan þá er Thibault lírukassaleikari og sveinninn hans Linot. Og
hér kemur kvennablómi undirheimanna.
Hann benti á hóp kvenna, og undir sóðalegum höfuðfötum þeirra mátti
sjá skvapmikil andlit og blábauguð augu skækjanna. Sumar litu enn-
þá vel út, en aðeins ein þeirra, unglingur, næstum barn, var fersk enn-
þá. Þrátt fyrir kuldann voru brjóst hennar nakin, og hún var stolt af
reisn þeirra.
Þesu næst komu kyndilberar. Hópur hermannaklæddra manna með
sverð, gervipílagrímarnir frá Saint-Jacques, og loks kom í ljós risi með
tóm augu og slapandi neðrivör. Hann ýtti á undan sér hjólbörum með
vælandi öxli.
— Þetta var Bavottant, fíflið hans Stóra Coesres, tilkynnti dvergurinn.
Að lokum, á eftir fíflinu, kom mannvera með mikið hvítt skegg, klædd
í svarta skikkju og vasar skikkjunnar voru úttroðnir af pergament-
vafningum. Við belti hans héngu þrir vendir, blekhorn og nokkrar gæsa-
fjaðrir.
— Þetta er Jean Gráskeggur, hægri hönd Stóra Coesres. Sá sem sem-
ur lög undirheimanna.
— Og hvar er Stóri Coesre sjálfur?
— 1 hjólbörunum.
— 1 hjólbörunum? át Angelique upp eftir honum, og vissi ekki hvaðan
á hana stóð veðrið.
Hún reis upp til að sjá betur. Risinn hafði stöðvað hjólbörurnar fyrir
íraman predikunarstólinn, í miðjum kirkjugarðinum. Hann tók eitt-
hvað upp úr hjólbörunum, klöngraðist upp í stólinn og settist með
byrði sina í kjöltunni.
— Almáttugur Drottinn! andvarpaði Angelique.
Hún sá Stóra Coesre. Þetta var afskræmd vera með yfirgengilega
stóran kvið, sem endaði í ferlegum, hvítum fótleggjum, sem hefðu hæft
tveggja ára barni. Stórt höfuðið var skreytt með miklu dökku og úfnu
hári og um rætur þess hafði verið vafið skítugum klút til þess að hylja
rauðan svörðinn. Nástæð augun undir loðnum augnabrúnunum voru
hörkuleg. Hann hafði þykkt svart yfirskegg, klóbeygt í endana.
— Hí, hi, hí, tísti i Barcarole, þegar hann sá undrun Angelique. —
Þú átt eftir að sjá það góða mín að hér hjá okkur, ráða hinir litlu yfir
hinum stóru. Veiztu hver verður Stóri Coesre, þegar feiti Rolin geispar
golunni?
Hann hallaði sér nær henni og hvíslaði að henni:
— Trjábotn.
Framhald á bls. 45.
VIKAN 46. tbl. — rj